Reacties
2016-4 (De landmeterspasser)
Dit artikel is op de goede plaats verschenen
en ik heb het met interesse gelezen! Mijn
eerste gedachte ging uit naar de opleiding
van de Engelse soldaten, die daarin hun stap
moeten aanpassen aan een dergelijke passer.
Vanaf de 16de eeuw werd deze stap ge
noemd: passus geometricus. In Apianus en
Köbel bijvoorbeeld: een passus simplex is
de lengte van voet links tot voet rechts en
een passus geometricus is een stap voet
links voet rechts en voet links. Als je een
drill ziet bij het Engelse leger wordt die
passer blijkbaar nog gebruikt en zo krijgen
deze parades een uitzonderlijke precisie.
Ik deel ook Steehouwers mening dat het
verbod om de passer te gebruiken wellicht
komt van de eerste Franse uitgave van de
Recueil Méthodique, die in het Nederlands
werd vertaald. De toepassing in Nederland
met een eenvoudige topografie - het is een
vlak land - was minder moeilijk dan de toe
passing in Frankrijk.
Jan de Graeve
2016-4 (De landmeterspasser)
Hierbij enige aanvullende informatie over
de landmeterspasser, zoals bij mij bekend.
1. Vierkante stok, door één uiteinde is een
ijzeren pin bevestigd; het andere uiteinde is
afgebroken. In het midden is een vierkante
stok haaks op de maatstok bevestigd, ge
steund door twee diagonale vierkante stok
ken. De middelste stok wordt naar boven toe
rond en is afgedekt met een gedraaide knop.
Meting: rechterhelft meet 116,8 cm.
Collectie: Fries Scheepvaart Museum,
Sneek (16-12-1994)
wordt ondersteund door 2 diagonale ronde
ijzeren staven. Naar boven toe wordt de ver-
tikale stok achthoekig, bekroond met een
gedraaide knop. Op de liggende stok is een
(onregelmatige) schaalverdeling ingesneden.
Meting: tussen de ijzeren punten 222,8 cm.
Totale hoogte 108 cm. Maatstrepen van
links af op 25,5 - 40,0 - 68,9 - 83,5 - 98,1
- 127,1 - 141,8- 156,2 - 170,7 - 185,3 -
199,4 cm. Collectie: R.J. Holtman.
Herkomst: provincie Groningen.
Feiamesserzirltel
2. Vierkante stok, op beide uiteinden voor
zien van een ijzeren pin, vastgeklampt aan
de stok. In het midden een
vertikale vierkante stok,
met pen-gat verbinding
verbonden aan de liggende
stok. Deze vertikale stok
Tot slot: in m'n digitale collectie handels
catalogi vond ik nog een vermelding van
een landmeterspasser, en wel van Eduard
Goedel (te Leipzig) uit 1910.
Ritzo Holtman (Gewichten en Maten
Verzamelaars Vereniging)
48
ttt*. M**r
ul iWunwh *n&«ni <CI*r*l*
2017-1 De Hollandse Cirkel
