Voor u gelezen
Kees van Hamersveld, Vuurtorens op de
kaart, eigen uitgave, Bilthoven 2017,
103pag., ISBN/EAN 978-90-826829-0-8
[prijs is vanaf €17, excl. verzendkosten, te
bestellen via keesvanhamersveld@planet.nl]
Van het boek beelden we graag de voor- én de
achterkant af. De foto op die achterkant heeft
deze verrassende toelichting: 'Vuurtorens
staan overal, zoals hier in Zeist. Gebouwd
voor 'als de dijken breken' en het hoge water
ervoor zorgt dat Zeist aan zee komt te liggen.'
De schrijver, ook DHC-donateur, start het boek
met zijn keus als zestienjarige: 'Werk, vooral
in de techniek en de weg- en waterbouw (o.a.
door de Deltawerken) lag toen voor het op
rapen en wellicht daardoor verkoos ik een vak
te gaan leren. Het draaide uit op een van de
oudste beroepen van onze geschiedenis;
LANDMETEN en wel aan de Hogere Techni
sche School in Utrecht. Wat dat inhield was
mij totaal onbekend. Sommige leerlingen van
de eindexamenklas dachten het wel te weten;
dat zijn toch die mannen met die rood-witte
stokken?'
Vervolgens worden door Van Hamersveld de
aanleiding en de inhoud van het boek uit
gelegd: 'Tegen het einde van mijn werkzame
leven, waarin ik van landmeter opklom tot
projectingenieur, ben ik mij gaan interesseren
voor de geschiedenis en de locatie van vuur
torens. Sterker nog: het liefst foto's in combina
tie met een afbeelding van het aardoppervlak.
Uiteraard met daarop een vuurtorenvermel
ding. Het thema 'vuurtorens' kent een grote
diversiteit aan invalshoeken: vormgeving van
de bouwwerken en de omgeving van de bouw
locaties. Over deze en andere aspecten bestaan
talloze publicaties, de verzameling van een
ware vuurtorenliefhebber zal nooit compleet
zijn.
Dit lees- en kijkboek heeft allereerst ten doel
de omvang van die diversiteit te laten zien.
Maar ik hoop ook mijn enthousiasme over de
verschillende aspecten van vuurtorens over te
brengen, dit steeds in combinatie met mooi
'geoproduct', de afbeelding van het aardopper
vlak in welke vorm dan ook - mijn vak laat
zich niet verloochenen.' De titel van het boek
dekt dan ook de lading voor honderd procent.
Het boek 'Vuurtorens op de kaart' is geschre
ven voor een breed publiek. Het domein is ook
breed: een selectie van 45 vuurtorens uit alle
hoeken van de wereld en in chronologische
volgorde gerangschikt. De oudste, uit 283 voor
Christus, is de Pharos van Alexandrië: 'Hoe
wel niemand precies weet hoe de Pharos er
heeft uitgezien, zijn er talloze afbeeldingen van
gemaakt.' Het 'geoproduct' is nagenoeg altijd
een kaartfragment, maar ook wel een postze
gelvelletje of de achterkant van een bankbiljet
(met onder veel meer wel een kaartje van Zee
land). Het gaat om het biljet van €250 met de
vuurtoren van Haamstede, waarvan het ont
werp- en drukproces bijna ƒ10.000.000 kostte
(onder Willem Duisenberg!). Het is door het
boek heen ook een diversiteit aan zéékaarten,
maar dat niet alleen. Bij Oud-Kraggenburg is
er ook aandacht voor de derde dimensie:
'Fragment van het laatste blad van de rivier-
kaart 'IJssel' van Rijkswaterstaat. Bij de ha
ven zijn kennelijk drie peilschalen; een met het
Amsterdams Peil (1875), een met het Normaal
Amsterdams Peil (1893) en een Geregistreerde
Rijkspeilschaal (1878) aanwezig.'
Je komt werkelijk van alles tegen. Neem als
voorbeeld de Eddystone nummer 3 uit Ply
mouth. Het volk bracht in 1880 geld bijeen om
het niet-massieve deel van een toren blok voor
blok af te breken en het daarna verderop een
tweede leven te gunnen. Ook het interieur
(meubels, kasten en bedden die de rondte van
de vuurtorenwand volgden!) werd overge
bracht. Opvallend is het vers uit de King James
Bible, dat in de toren met grote letters is aan
gebracht: EXCEPT THE LORD BUILDS
THE HOUSE, THEY LABOUR IN VAIN
THAT BUILD IT. (PSALM CXXVII).
De jongste vuurtoren is trouwens die van 1974
2008 op de Maasvlakte ('Last in, first out').
96
2017-2 De Hollandse Cirkel
