Varia: normale Amsterdamse peilen?
Museum Rotterdam heeft een losse peilsteen
met de tekst '1 el 76 dm boven AP', dateert
deze op 1850-1885 en heeft in haar beschrij
ving tot op internet toe staan: 'associatie
Amsterdams Peil, Rotterdam?'1 De vindplaats
is niet eens vermeld. Dat is wel zo bij een an
dere steen in hetzelfde depot met de tekst '3 el
62 dm boven AP', gedateerd op 1860-1885:
'Bodemvondst, op de plaats van het voorma
lige raadhuis van Kralingen, Kortekade hoek
's-Gravenweg' en zónder die associatie.2 (Met
el en dm oftewel duim zijn hier meter en centi
meter bedoeld.) De Rotterdammers wisten
kennelijk dat AP-stenen van voor de (Eerste)
Nauwkeurigheidswaterpassing zijn! Na de eer
ste Nauwkeurigheidswaterpassing (1875-1885)
werden de hoogten van rijkspeilmerken gecor
rigeerd en werd op 1 januari 1891 voor de
nieuwe hoogten de naam Normaal Amster
dams Peil (NAP) ingevoerd.3 Die datum lijkt
ondanks een brede 'herinneringscultuur' niet
eens meer bekend bij de huidige beheerder:
'Omstreeks 1885 is er de letter N, welke staat
voor Normaal, aan toegevoegd.'4
Amsterdams Peil van voor 1891
Ook in de Koepelkerk in Renswoude bevindt
zich in de oostzijde in de bakstenen van archi
tect Jacob van Kampen (1639-1641) een peil-
merksteen, zo vernam ik van Theo van den
Broek. Bij de peilmerksteen staat de tekst
10.57314.036 m. boven AP en zal 'gewoon' van
voor 1891 zijn.
Amsterdams Peil anno 1916
Een particuliere website over Schokland zegt
over 14 januari 1916: 'Aan die bange nacht
herinnert op Schokland een gevelsteen in de
pastorie op de Middelbuurt, waarop de toen-
Peilmerksteen te Renswoude
(foto Theo van den Broek)
malige vloedstand is ingebeiteld: 3.05 M.
A.P. Waarom op de gevelsteen niet de N.A.P.-
stand is gebeiteld, maar de reeds lang afge
schafte referentie aan het Amsterdams Peil
(A.P.) is niet duidelijk. In 1829 werd het AP het
voorgeschreven nulpunt voor alle peilschalen
in Nederland. Na de eerste nauwkeurigheids
waterpassing (1875-1885) werd de naam Nor
maal Amsterdams Peil, N.A.P. ingevoerd.'5
Vloedsteen op Schokland
(www.schoklanddoordeeeuwenheen.nl)
133
1 www.museumrotterdam.nl/collectie/item/10120
2 www.museumrotterdam.nl/collectie/item/10187
3 Brief no 144 dd 29-12-1890 afd. Waterstaat I van de minister aan de hoofdingenieurs van de Waterstaat, aangehaald in:
A. Waalewijn, drie eeuwen normaal amsterdams peil, RWS-serie nr 48, 's-Gravenhage 1987 (2e druk), p. 22
4 Productspecificaties Beheer NAP 2017, RWS-CIV, Delft 2017, p. 7
5 www.schoklanddoordeeeuwenheen.nl
2017-3 De Hollandse Cirkel
