Varia: isolijn met vertakking
internationaal vermaard, omdat voor het
eerst in de geschiedenis zo'n stelsel van
dieptelijnen op een gedrukte kaart werd
toegepast. Al eerder waren kaarten voor
zien van een enkele dieptelijn, maar
Cruquius bracht als eerste de zogeheten
isolijnenmethode in de praktijk om een
complex van dieptelijnen met elkaar in
verband te brengen. Uitgangspunt daar
voor was een serie raaien, loodrecht op de
oever, waarlangs door middel van lange
staken de diepte bepaald werd (in voeten
diep beneden laag water). Op basis van
deze gegevens werd vervolgens door in
terpolatie het stelsel van dieptelijnen in
getekend. Geheel foutloos is Cruquius
daarbij niet geweest. Op een isolijnen-
kaart kunnen de lijnen zich niet ver
takken, maar dat gebeurt op zijn kaart
wel. Bijvoorbeeld ten noordwesten van
Loevestein, bij het getal 15 pal boven het
bovenste cijfer 38.
(http://bc.library. uu.nl/)
Pierre Ancelin, landmeter en cartograaf in
Rotterdam, geldt als uitvinder van de diepte-
lijnen. In 1697 tekent hij twee kaarten van de
Maas bij Rotterdam waarop voor het eerst
plaatsen met een gelijke waterdiepte door
lijnen zijn verbonden. Dergelijke kaarten zijn
van belang voor de scheepvaart.
(www.gar.timerime.com)
Een echt meesterwerk. Zo mag Nicolaas
Cruquius' kaart van de Merwede tussen
Woudrichem en Hardinxveld (1729-1730) ge
rust betiteld worden. Voor het eerst in de ge
schiedenis van de cartografie werd namelijk in
gedrukte vorm een stelsel van dieptelijnen toe
gepast. De kaart staat ook bekend om de fraaie
gravure. Minder bekend zijn echter de achter
gronden van de kaart. Wat was de aanleiding
voor Cruquius' meesterstuk en hoe is de kaart-
inhoud te beoordelen?
Opvallend aan de kaart is verder het stelsel van
dieptelijnen in de rivier. Hierom is de kaart
136
2017-3 De Hollandse Cirkel
