arten
wag gemaakt van de twee nieuw gestichte
kerkdorpen Sint-Laureins en Sint-Jan-in-
Eremo, die visueel zijn weergegeven als kerk
jes.') Een kaart van circa 1358 van polders
langs de kust van Groede wordt 'de bijna-
oudste kaart van Nederland' genoemd. Ook als
het om algemeen bekendere kaarten gaat lijkt
het boekje volledig. Bij de kaart van Damme
volgens Jacob van Deventer staat: 'Dat bij de
interpretatie toch voorzichtigheid geboden is,
bewijst de situering van het Sint-Janshospitaal:
het is langs de verkeerde zijde van de straat
afgebeeld.' 'Tijdens het Twaalfjarig Bestand
(1609-1621) werd Damme door de Spaanse in
genieurs omgebouwd tot een moderne vesting,
volgens het Oud-Nederlandse stelsel', aldus de
internationale toelichting bij de kaart ervan uit
1649 van Joannes Heijmanszoon Koeck. Bij de
gemeentekaart van Sluis van J. Kuyper wordt
aan een breed publiek verteld dat hij gebruik
maakte van 'kadasterkaarten en de Topogra-
phische en Militaire Kaart'. Niet alleen heel
oude kaarten zijn aan oorlogen te danken; het
gedrukte Basisplan voor de wederopbouw - de
'wederopbouwkaart' - van Sluis is van 1946.
De meest recente afbeelding is een Landsat-
satellietfoto. 'In tegenstelling tot landmeters
(land- en zeekaarten) en vliegtuigen (lucht
foto's) zijn satellieten in staat grote stukken
van het aardoppervlak af te tasten', aldus een
volzin daarbij. Voorin het boekje komen land
meters al royaal en gekleurd in beeld: de mili
taire landmeters van Vernet uit 1812, vaklui op
de prent van de Practijck des Landmetens van
Sems en Dou uit 1600 en 'Johannes Schagen
Geometra' in een cartouche van 1649. Een
internationale literatuuropgave mankeert niet.
Aanbevolen, zeker voor Zeeuwen en Belgen!
Adri den Boer
De vier tentoonstellingen waarbij het boekje is uitgegeven, zijn:
- Museum Het Bolwerk, IJzendijke: Stampij langs de Staats-Spaanse linies
(t/m 30 oktober 2017)
- Belfort, Sluis: Sluis op de kaart. Van een internationale havenstad tot een
internationale toeristenstad (t/m 17 september 2017)
- Archeologisch Museum, Aardenburg: (Niet) Alles op één kaart. De ontwikkeling van
de historische cartografie van West-Zeeuws-Vlaanderen en noordelijk Vlaanderen
(t/m 30 september 2017)
- Bezoekerscentrum Damme en de Zwinstreek, Damme (B): Damme door de tijd
(t/m 30 december 2017)
Soms gaat het om meer dan kaarten. Van Aardenburg wordt vermeld: 'Tot slot worden ver
scheidene historische werken over cartering getoond alsmede antieke en moderne carterings-
instrumenten.' Van het Belfort te Sluis staat er: 'Verder wordt ruimtelijk materiaal getoond,
in het bijzonder landmeetinstrumenten.'
146
2017-3 De Hollandse Cirkel
