vaststellen van grondeigendom. Dit was het
begin van de opbouw van een kadaster. Hier
mee stond Napoleon aan de basis en kreeg het
Kadaster een plek in de Nederlandse geschie
denis.'
(Nieuwe Nederlanders en 18-plussers krijgen
van dit kabinet voor 'gewone, normale Neder
landers' een boekje cadeau met de nationale
Canon. Staat daar het Kadaster ook in?)
...maar landmeters verder verstopt bij
cartouches?
Digitale media worden afgewisseld met authen
tieke, historische objecten uit eigen collectie en
bruiklenen uit Nederlandse collecties. Mooi,
maar de landmeters worden, deels naar voor
beeld van de nationale Canon van 2006, vrijwel
genegeerd. Waarom is er geen Hollandse Cirkel
geleend voor het venster 'Beemster'? Dan het
venster over 'De Atlas Maior van Blaeu': de
tekst bij het uit de Frick Collection in New
York geleende Vermeer-schilderij 'De soldaat
en het lachende meisje' luidt zelfs: 'Op dit
schilderij 'De officier en het lachende meisje'
(ca. 1660) van Johannes Vermeer is te zien hoe
achter het keuvelende tweetal een kaart van
Holland aan de wand hangt. Vanaf de tweede
helft van de 16e eeuw waren kaartenmakers in
Enkhuizen en Edam al op zoek naar geschikte
kaarten. Ze gebruikten er buitenlandse voor
beelden voor.' (www.entoen.nu/nl/atlasmajor)
De kaart is onbenoemd, maar duidelijk naar de
echt inlandse wandkaart 'Hollandiae Comita
tus' van Balthasar Florisz. van Berckenrode.
Deze landkaart komt zelfs op drie Vermeer
schilderijen voor: naast 'De Soldaat en het
Lachende Meisje' op 'De Briefschrijfster in
Blauw' en 'De Liefdesbrief' in het Amster
damse Rijksmuseum (met dank aan
www.thijnvandeven.nl). Balthasar Florisz van
Berckenrode (Delft, 1591-1645) kwam uit een
belangrijke 17e-eeuwse landmeters- en carto-
grafenfamilie. Van 1619 tot 1641 woonde en
werkte hij te Amsterdam. In 1629 vervaardigde
hij daar in opdracht van Henricus Hondius die
wandkaart Hollandiw Comitatus die een voor
beeld was voor tal van andere kaarten. In 1641
verhuisde hij naar Den Haag nadat hij alsnog
tot beëdigd landmeter voor de Staten-Generaal
werd benoemd. Op zijn kaart en op een kaart
van de Beemster voor de drooglegging komen
landmeters slechts voor als cartouche-illustra
tie. De laatste met vast landmeter Cort zelf
stond nog in DHC 2015-2 als Randfiguur 8.
(Adri den Boer)
Delftse Kanaalweg tussen 1920-1940
Toevallig zag ik dat oude luchtfoto's uit mili
tair archief nu toegankelijk 'uploaded' zijn
(Foto Technische Dienst Luchtvaartafdeeling,
voorloper van de huidige Koninklijke Lucht
macht). Hierbij een fotofragment waarop oude
Geodesiegebouw te zien is, eenzaam aan het
kanaal.
(Jan de Kruif)
178
Johannes Vermeer, De soldaat en het lachende
meisje, ca 1657, nu in Arnhem!
www. commons.wikimedia. org)
lift "fi"
Door Vermeer nageschilderde schaalstok van de
kaart 'Hollandiae Comitatus' van Balthasar
Florisz. van Berckenrode, hier in de gravureversie
van Salomon Rogiers, 1629-1635
www. rijksmuseum. nl
2017-4 De Hollandse Cirkel
