Voor u gelezen
Petra J.E.M. van Dam, Van Amsterdams Peil naar
Europees referentievlak. De geschiedenis van het NAP
tot 2018, uitgave Verloren Hilversum 2018, 96pagina's
(20x17 cm), ISBN 978-90-8704-697-2, €10.
Omdat het op 18 februari 2018 200 jaar ge
leden was dat de 'kanalenkoning' Willem I het
Amsterdams Peil (AP) voor de grote riviéren
aanwees verscheen dit voor een breed publiek
bedoelde boekje. Het verjaardagsfeit wordt
daarin onder- noch overschat: het is één van de
vele mijlpalen, genoemd in de NAP-tijdslijn
achterin. De titel van dit blijvende werkje is al
heel correct. De voorkant bevat trouwens naast
de bekende burgemeester Hudde en de onbe
kende rijkspeilschaal bij Schoterzijl een water
pasinstrument Zeiss NI-2 met planplaat uit de
jaren 60, gefotografeerd door de stichting De
Hollandse Cirkel. Deze stichting komt ook aan
de orde bij een (mijn) foto van het hoofdmerk
en het latere ANWB-bord op Oude Delft 95 in
Delft.
Lezers van dit vaktijdschrift zullen veel reeds
weten, maar vast weer genieten van deze zin
uit de inleiding: 'Het NAP is heel belangrijk
voor de landmeetkunde (geodesie).' Dit boekje
legt de relatie breder. Na 'van lokaal naar
regionaal' komen 'van regionaal naar natio
naal' en 'verwetenschappelijking en globali
sering' aan de orde. Gezien het huidige mega-
aanbod van digitale kranten heeft de auteur
zich met knipsels meer moeten beperken dan
haar voorgangers. Ze maakte een prachtkeus,
waarin De Tijd-De Maasbode zichzelf in 1962
corrigeerde voor het gebruik van de foute naam
'Nieuw Amsterdams Peil'.
En hoeveel landmeters weten (nog) af van het
ooit door Van der Weele beschreven conflict
van rond 1550 tussen het Amsterdamse stads
bestuur en de bewoners van het havengebied
Lastage? Het werd opgelost met een peilmerk
in een poort, bestaande uit een bout met de drie
Amsterdamse kruisjes in de kop! Als geodeten
al foto's van de Hudde-peilstenen kennen,
weten ze dan ook van die van de Krayenhoff-
stenen (met niet alleen een streep, maar ook
nog een rondje daarover)?
En wie van de gebruikers van baken met bar
codes kan de 'Huygeniaanse waterpas' uit het
hoofd tekenen?
Slechts bij één detail dacht ik aan een ge
schiedschrijving van overwinnaar Amsterdam.
Er is historisch correct sprake van Delflandse
en Schielandse peilen, maar zonder de namen
daarvan te noemen. Zeker het Rottepeil van
Schieland leek zo een verliezer: men benutte
het toch ook nog tot ver in de twintigste
eeuw.Waar sommige afgeleide fenomenen,
zoals hoogste en laagste punten en de strijd
daarom, ontbreken, kreeg het NAP-monument
in Amsterdam het hele laatste hoofdstuk. (Als
Zuidplasser heb ik toch niets te klagen: mijn
foto uit 1987 van een door Schieland vernielde
hardstenen rijkspeilschaal van de Snellesluis
uit 1829 kwam zelfs in een kadertekst terecht.)
Vol vertrouwen in heropening blijft de vermel
ding van de huidige Amsterdamse sluiting van
wege de verbouwing van de Stoperapassage
achterwege. Dit zijn de laatste zinnen van dat
hoofdstuk en van de romptekst van het hele
boekje: 'Ook bevat het bezoekerscentrum een
educatieve ruimte en biedt het diverse pro
gramma's aan voor scholen. De tentoonstel
ling werd geopend op 12 oktober 2010 door
Z.K.H. prins Willem-Alexander. Natuurlijk
moest hij een ceremoniële waterpassing uit
voeren.' Mooi slot!
De uitgave is mede tot stand gekomen dankzij
financiële bijdragen van wat tegenwoordig heet
'de dienst Rijkswaterstaat', de hoogheemraad
schappen Rijnland en Delfland, het waterschap
Amstel, Gooi en Vecht (in natura), het professor
Van Winterfonds, de stichting NAP én GIN.
Mijn complimenten aan de historica Petra van
Dam en aan alle overige betrokkenen, van
harte aanbevolen, deze publieksuitgave!
Adri den Boer
2018-1 De Hollandse Cirkel
