van hun mogelijkheden. Er werden ooit twee
groepen (commerciële) instrumenten gebruikt
die verschilden in hun wiskundige principe. De
ene groep was gebaseerd op de ideeën van
Thomas Hood, de andere op die van Thomas
Harriot.
plica's uit 2014 op Zr.Ms.
'Snellius' (al afgebeeld
voorop De Hollandse
Cirkel 2015-4 en in Geo-
Info 2018-2).
Bij de buluitreiking
memoreerde promotor
Davids in 2011 door De
Hilster bescheiden te zijn
benaderd met zijn idee
'iets met zijn onderzoek
te doen'. Hij roemde nu
trots de vernieuwende
aanpak en ervoer de
'drang naar precisie en
volledigheid' die De Hil-
ster eigen is. (Bij de 815 pagina's van het proef
schrift had hij wel de tip: 'Je volgende boek
mag best wat dunner.') De promotie vond de
professor niet alleen een bijdrage voor de in
strumentele, maar ook voor de maritieme
wetenschapsgeschiedenis.
Verdediging
Bij de verdediging bleek ook wel de algemene
kloof tussen historici en een technisch verza-
melaar/hydrograaf, maar vooral bleek dat de
methodologie van reconstructie nieuw was.
Historicus prof.dr. Fokko J. Dijksterhuis (VU/
UT) had ook veel geleerd, maar vroeg zich af
wat de nauwkeurigheidsbeleving bij de instru
mentgebruikers van weleer was. De bronnen
waaruit dat zou blijken kende De Hilster niet,
maar de eisen waren die van een juiste naviga
tie. Oud-conservator Willem F.J. Mörzer
Bruyns van het Scheepvaartmuseum (én be
kend auteur) had bijvoorbeeld de lastige vraag
waarom er meer 17de-eeuwse graadstokken
dan daviskwadranten werden nagelaten. Over
tuigend legde De Hilster verder uit wat de ver
schillen waren in instrumentvoorkeuren in
Nederland en de anglofiele wereld. Als de pri
maire rol van boeken van toen over maritieme
navigatie zag hij ook al de kennisverspreiding.
Ook pareerde De Hilster goed vragen van prof.
Dijksterhuis over de omgang met de diversiteit
van bronnen in zijn onderzoek. Vragen over
details op bepaalde pagina's van het proef
schrift kon de zaal uiteraard minder bevatten,
maar duidelijk was dat met figuur 317 op pa
gina 593 bedoeld werd de meetfoto met re-
Proefschrift
Het proefschrift verscheen in een oplage van
300 exemplaren ('published by Nicolas de Hil
ster along the water at the sundials'). Het boek
heeft (dus) 815 pagina's met 324 cijfers, 47 ta
bellen, acht bijlagen (met extra afbeeldingen en
tabellen) en vier indexen. Het eerste jaar na de
43
Nicolas de Hilster toont een
daviskwadrant...
en een zeemansastrolabium
achter de katheder.
Uniek, tafel met zelfgemaakte replica-instrumenten
naast de VU-katheder: van voor naar achter
zeemansastrolabium, graadstok, daviskwadrant en
hoekboog.
2018-2 De Hollandse Cirkel
