De herkomst van 'MO 197' is voorshands on
duidelijk; of toch niet? Want in het KNMI-
depot bevindt zich ook een houten opberg-/
transportkist (als gemaakt voor een Stückrath-
statief!) met op het deksel: 'SLINGER
TOESTEL PROF. VENING MEINESZ' en
daaronder 'Triangulatie-brigade. Top. Dienst';
op de voorzijde van de kist: 'TOP.DENST'.
Op grond van deze signaturen rijst het stellige
vermoeden dat die kist eertijds de behuizing
was van 'MO 197' en dat dit instrument was
bestemd voor de gravimetrische opname van
het Oost-Indische vasteland (de eilanden); de
onderneming waartoe Vening Meinesz in
1923-1924 met zijn metingen te Sabang,
Batavia en Bandoeng een aanzet had gemaakt.
Gezien de opmerkelijk goede staat van conser
vering van het statief en het later geconsta
teerde gebrek aan regionale zwaartekrachts-
stations24, anders dan op of aan zee, is het te
betwijfelen of huidig 'MO 197' met toebehoren
(benodigde slingers en coïncidentie-/registra-
tie-apparatuur) ooit operationeel is ingezet, of
zelfs in Nederlands-Indië is geweest.
Een toegift van het KNMI
In het KNMI-depot kwam 'MO 196' 'zij aan
zij' te staan met nummer 'MO 197': een gelijk
soortig Stückrath-vier-slinger statief, dat zich
van 'MO 196' niet alleen onderscheidt door
een aanzienlijk betere staat van onderhoud (of
minder gebruik?), maar kenmerkend ook door
de vormgeving, met name van de verticale
steunribben. Anders als bij 'MO 196' is die
afwijkende vorm niet terug te vinden op af
beeldingen bij Vening Meinesz' vroege publi
caties. Door dit en andere verschillen diskwali
ficeert 'MO 197' zich nadrukkelijk als
kandidaat voor het instrument, waarmee
Vening Meinesz bij de RCGW zijn loopbaan
begon.23
103
fff fff
Een tweede Stückrath-statief ('MO 197') bij het
KNMI. Foto: Herman Quee
Transportkist 'SLINGERTOESTEL PROF.
VENING MEINESZ Triangulatie-brigade.
Top. Dienst' in KNMI-depot. Foto: Herman Quee
23 Noot 6, afbeelding I
24 F.A. Vening Meinesz, Gravity expeditions at sea 1934-1939, Delft 1941
2018-3 De Hollandse Cirkel
