draaischijf, om de graveerunit te dragen. Aan
de buitenzijde zit eveneens het aandrijfmecha
nisme voor de verdraaiing van de draaischijf
(de gradenverdeler). Met het draaiwieltje ver
draait een worm de vertanding van de draai
schijf, die fungeert als wormwiel. Voor de
restauratie is het platform ontdaan van alle
onderdelen, met het ondertussen maken van
foto's voor de latere montage. Aan het 'kale'
platform was goed te zien, dat er vanuit de
fabriek een heel dunne lichtgroene laklaag op
was aangebracht, resedagroen, die heel hard
bleek te zijn en moeilijk was te verwijderen.
Waarschijnlijk heeft "De Koningh" de ma
chine, in eigen huis, met de kwast blauw ge
schilderd, zonder demontage, omdat de
'binnenhoeken' groen waren gebleven. Na het
verwijderen van alle verf en roest zijn alle
plekken waar geen nieuwe verf mocht komen,
afgedekt. De vlakke stukken zijn beplakt met
afplaktape en in alle schroefgaatjes zijn hou
tjes gestopt, van lucifers tot deuvels in diverse
diameters. Daarna is het platform bespoten
met de roestomvormer en daags erna in blauw
afgelakt. De twee liggers van de brug zijn van
ijzer, zonder verflaag, en waren flink door roest
aangetast. Omdat het ijzer blank moest blijven,
is de roest verwijderd met een staaldraad stift-
borstel op een boormachine. Met de borstel is
in één richting geschuurd, om geen opzichtige
schuursporen in het oppervlak te krijgen.
De gradenverdeler, het aandrijfmechanisme
voor de draaischijf, is helemaal gedemonteerd,
alle onderdelen zijn schoongemaakt en daarna
geverfd of gevernist.
Draaischijf
Op de draaischijf werden de te graveren kope
ren gradencirkels gemonteerd om de graden-
streepjes daarop precies te graveren. Deze
schijf is helemaal van messing, heeft een dia
meter van 51,7 cm, weegt ongeveer 25 kilo en
is ruim 50 jaar blootgesteld aan de buitenlucht,
weliswaar onder een afdak maar was toch flink
geoxideerd. Op een klein deel had iets gelegen
en onder die bedekking was het messing min
der aangetast. Bij het schoonmaken bleek het
citroenzuur te agressief te reageren en is ge
zocht naar een ander schoonmaakmiddel. In
mijn garage stonden nog enkele spuitflacons
met metaalreinigingsmiddel van de fa
REALCO uit België en dat middel werkte uit
eindelijk het beste. Om de schijf overal even
schoon te krijgen en daarna het messing weer
te laten blinken moesten de meest aangetaste
plekken wel tienmaal worden behandeld en
geschuurd, met een zachte spons, om schuur-
sporen te voorkomen. Bij de laatste behande
lingen werden de gradenverdeelstreepjes in de
roestvrijstalen strip aan de rand van de schijf
zichtbaar, evenals de putjes ernaast voor
markering van elke vijf graden. (Metallurgen
spreken van 'roestvast'staal!)
Montage en afstelling
De stelschroeven zijn teruggezet in de onder
kant van het onderstel en het platform is er los
op geplaatst. Om beschadiging van het lakwerk
te voorkomen zijn er stukjes fietsband tussen
gelegd. Aan de onderkant van de conische as
van de draaischijf is het kogeltje (doorsnede
14
Draaischijf vóór de restauratie
Draaischijf na de restauratie
2019-1 De Hollandse Cirkel
