Bij deze metingen
wordt een kiepbare ver
ticale baak gebruikt,
die dan via een diopter
gericht wordt op de lens
van het toestel om er
voor te zorgen dat de
baak loodrecht op de
vizierlijn van de richt-
kijker komt te staan.
Het onderste gedeelte
staat loodrecht boven
het te meten punt en het
gedeelte vanaf het
scharnier wordt dan
loodrecht geviseerd op
de vizierlijn door te
richten op het
hart van het
objectief.
Dit is buiten toch meer foutgevoelig en lastig,
zodat de loodrechte stand van de baak, omdat
deze makkelijker te hanteren is, veel meer
werd toegepast.
Onderstaande tekening geeft de achterliggende
formules weer:
De schuin gemeten afstand OM= 100 l (het
afgelezen baakinterval).
In de rechthoekige A OMN is OM L cos a
(1)
in de rechthoekige A OMF is MF OM sin a
(2) en OF OM cos a (3)
1 en 2 gecombineerd geeft MF L sin a cos a
h het verticale hoogteverschil tussen vizier
lijn (M) en draaipunt 2e as. (O) Dit opgeteld bij
de hoogte van het opstelpunt A en de instru
menthoogte i geeft de hoogte van het terrein-
punt ten opzichte van het referentievlak.
1 en 3 gecombineerd geeft OF L (cos a cos
a) =L (cosa)2 D de horizontale afstand
tussen opstelpunt en M het punt dat zich lood
recht boven het te meten terreinpunt B moet
bevinden.
De schuifdriehoek is in een foto in detail aan
gegeven.
Literatuur
W. Jordan, Handbuch der Vermessungs-
kunde, Zweiter Band: Feld- und Land-
Messung Stuttgart 1904
E. Hammer, Der Hammer- Fennel'sche
Tachymeter-Theodolit, Stuttgart 1901
Hans Löschner, Über Tachymeter und ihre
Geschichte: Österreichische Zeitschrift für
Vermessungswesen, Wien 1907
Website
www.gih.uni-hannover.de (GIH-Historie,
Sammlungen)
P.S.
1) Sartorius Werke maakt momenteel geen
geodetische apparatuur meer, maar is
gespecialiseerd in bioreactors voor de
farmaceutische industrie, membramen,
elektronische microbalansen e.d.
2) Het Kadastermuseum in Arnhem beschikt
over twee Otto Fennel schuiftachymeters.
73
Tekening van kiepbare verticale baak
Achterliggende formules
2019-2 De Hollandse Cirkel
