Daarna ging ik kijken naar de steen op Maaij 1
te Bergeijk. Daar had Frits gewoond. De boer
derij waar de steen ingemetseld zat, was ver
dwenen. De nieuwe eigenaren van het perceel
hebben de steen gelukkig herplaatst in een van
de pilasters van de toegangspoort. Vroeger
waren hier bij die boerderij vloeiweiden.
De derde steen die Frits mij heeft gewezen zit
in een prachtige oude schuur van een boerderij,
voorheen een posthut, die staat op Achterste
Brug 14 te Borkel, aan de kant van de Hoever
dijk.
Inmiddels was het een aardige verzameling
peilmerkstenen geworden. Bij mij bleven ech
ter vragen: wie heeft de stenen geplaatst, wan
neer en vooral ook: wat heeft er op de steen
aan de Molenstraat te Geldrop precies gestaan?
In mijn zoektocht naar antwoorden op die vra
gen bezocht ik het archief in Den Bosch. Dat
leverde interessante wetenswaardigheden op,
maar geen nadere informatie over de stenen.
Contact met DHC...
Zoeken op internet bracht mij op het spoor van
een boekje getiteld: Tweehonderd jaar NAP.
Daar stonden veel peilmerken in, maar geen
leek op mijn stenen. Verder googelen leverde
mij het e-mailadres op van de schrijver, profes
sor Petra van Dam. Ik stuurde haar de foto's
van mijn stenen met de vragen die ik er over
had. Zij bracht mij in contact met Adri den
Boer, een deskundige op het gebied van land
meten en peilmerken. Adri was enthousiast
over de stenen, maar kende ze niet. Ook een
goede kennis van hem, Wim van Beusekom,
als oud-hoofd NAP bij Rijkswaterstaat ook een
deskundige op landmeetkundig gebied en de
historie ervan, was enthousiast, maar ook voor
hem was deze verschijningsvorm van peil-
merkstenen nieuw. Net als ik waren ook zij
benieuwd naar de achtergrond van deze bijzon
dere stenen. Ze vonden dit geen Rijkspeilmerk-
stenen, maar stenen van AP-gebruik, en advi
seerden me om (opnieuw) naar het Waterschap
de Dommel te gaan. (Adri vond later bij de
omschrijving van Rijkspeilmerkstenen in de
'blauwe boekjes' over andere peilmerkstenen
nog de zin: 'In Friesland en Groningen komen
er bovendien voor, die door de provincie zijn
geplaatst, met afmetingen van 48 cm lang bij
32 cm hoog, terwijl er in Noordbrabant door
de provincie zijn geplaatst van 33 cm lang en
22 cm hoog.' Dat is uiteraard precies de maat
van de aangetroffen stenen!)1
...en het waterschap
Op maandag 14 mei 2019 bracht ik een bezoek
aan Waterschap de Dommel. De bibliothecaris,
Wim Wijnands, leek mij aanvankelijk niet ver
der te kunnen helpen. Dat pakte echter totaal
anders uit. Hij stuurde mij later op de dag per
e-mail een document waarin een foto van een
peilmerksteen te Liempde in de voormalige
molenaarswoning van de reeds lang verdwenen
Kasterense watermolen, Kasterensestraat 4 in
Liempde.
De volgende dag ontving ik van Wim
Wijnands twee documenten betreffende wijzi
ging van peilbesluiten van de Collse en Opwet-
tense watermolen. Daarin stonden zeer ge
detailleerde gegevens over de peilstenen bij die
molens. Daaruit bleek ook dat het om provin
ciale peilmerkstenen ging. Ook kon ik nu ge
richt gaan zoeken in het Brabants Historisch
Informatie Centrum (BHIC) in Den Bosch.
Daar vond ik waar ik naar op zoek was: Peil-
regeling van de watermolens op de "de Kleine
Dommel" van 12 December 1895.
Via internet kwam ik nog twee andere peil-
107
Liempde, Kasterensestraat 4 (P.V. 9 m 03 cm boven
AP)
1 Normaal Amsterdamsch Peil. Deel II. Uitgevoerde waterpassingen en nadere beschrijving van de plaats der peilmerken.
Register X Zuid-Holland, Zesde uitgave 1944, p. 15 (Voorbericht van W. Schermerhorn, februari 1942)
2019-3 De Hollandse Cirkel
