Varia: rijksmuseumobjecten (9)
h
Objecttype: hoekmeter
Objectnummer: BK-KOG-1668
Omschrijving: Het voorwerp bestaat uit de volgende twaalf beweegbare
delen: twee uit drie lagen metaal samengestelde armen (waarbij het
middenstuk van de rechter arm weer tot een hoek van 90 graden kan
worden uitgezet), alsmede een derde arm, die door de constructie steeds
de bisectrice blijft van de hoek, die de andere benen maken en er haaks
op staat, indien deze in eikaars verlengde liggen; twee verbindingsdelen,
waarvan telkens één eind op een arm is geklonken en het andere eind
aan de schuif is bevestigd, die op de middelste arm is gemonteerd; vijf
korte platen (d.w.z. vizieren), die met een scharnier op ieder eind van een
arm zijn bevestigd, en die haaks kunnen worden opgericht (het zesde op
de middenarm ontbreekt). Op ieder plaatje, dat bovenaan de omtrek van
een halve cirkel heeft met daarop een loodrechte inkeping, is in het
midden een kleine ronde opening aangebracht om erdoor te kunnen
kijken. Op de linkerarm is het opschrift: Pro declinatione muri
gegraveerd, op de rechterarm de letter D en het jaartal 1582. Op de
gladde onderkant van iedere arm is vanuit het middelpunt van het
cirkelvormige verbindingsdeel een straal naar het midden van het andere
eind gegraveerd, alsmede de cijfers 1 tot en met 10. Op de middenarm,
die in gesloten staat op de twee andere armen rust, zijn links en rechts
schaalverdelingen gegraveerd, links lopend van 3 tot en met 15 en rechts
van 10 tot en met 90 en dan herhaald. In de linkerarm is nabij het
cirkelvormige verbindingsdeel een rond gat geboord. Het gedeelte van de
middenarm, waarover de als een accolade gecontoureerde en
gegraveerde schuif kan worden bewogen, heeft schuine zijden naar de
onderkant toe, waarop eveneens schaalverdelingen zijn gegraveerd met
rechts 0 tot en met 90 en links de termen vmbra recta en versa.
Vervaardiging: anoniem, West-Europa
Datering: 1582
Materiaal: messing
Afmetingen: 111,5 cm x b 21 cm x d 0,6 cm
Verwerving: Bruikleen van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, 1922
Vragen? Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over dit object? Laat het ons weten!
(www.rijksmuseum.nl)
83
2020-2 De Hollandse Cirkel
