Het Snelliuspunt op zee...)
Als oud-medewerker van de Dienst der
Hydrografie heb ik dit artikel met grote
belangstelling gelezen.
Tijdens mijn hydrografische opleiding (in
1973 in HMS Drake te Plymouth, Verenigd
Koninkrijk) leerden we nog volop werken
met sextantmetingen op bakens aan de wal.
En tijdens de vaart elke twee minuten een
positie plotten op het Sounding Board, met
behulp van een plaatspasser (stationpointer).
Daar werd je op den duur erg handig in.
Na afloop van de tocht werden de posities
op het soundingboard in inkt gezet. Ik kan
me niet herinneren, dat de posities opnieuw
(nauwkeuriger) werden geplot.
Bij de Dienst der Hydrografie heb ik (vanaf
1971) niet meer routinematig met sextant-
hoeken gewerkt. Zowel in Nederland als in
de Antillen bestonden toen elektronische
systemen (resp Decca en Seafix), die overi
gens handmatig werden afgelezen. Maar de
handmatige werkwijze van positiebepaling
wordt tot in detail beschreven door schout-
bij-nacht b.d. J.C. Kreffer in de bijlage
(Hydrografie in een notendop) van het boek
"Toppi's in de Tropen", door Kapitein-ter
zee H.N.B. Roels. Het boek gaat over hydro
grafische opnemingen in Nieuw Guinea
tussen 1954 en 1960.1 In die bijlage, vanaf
pagina 224, beschrijft Kreffer hoe tijdens de
vaart met een sloep of dregboot op snelle
wijze de positie werd geconstrueerd met een
gradenboog en een passer.
Volgens zijn eigen tekst doet hij dat:
"Enerzijds voor de lezer die er niet gelukkig
mee is wanneer enkel wordt gezegd 'dat de
hoeken in het sloepsblad worden geconstru
eerd', maar vooral ook om voor 'het nage
slacht' vast te leggen en een indruk te geven
van het werk dat elke anderhalf tot drie mi
nuten plaats vond in de sloep."
Hij beschrijft dan met een aantal tekeningen
hoe de constructie in z'n werk gaat.
Vanaf pag. 231 beschrijft Kreffer wat er ge
beurt als de lodingploegen terugkomen aan
boord:
"Eén van de officieren ging "contangeren",
een begrip dat nadere uitleg behoeft.
(2020-3, p. 100 e.v.
1 Toppi's in de Tropen. Door H.N.B. Roels. ISBN 906707 584 1.2004, De Bataafsche Leeuw Instituut voor Maritieme Historie
174
2020-4 De Hollandse Cirkel
