haar of zij ook wist, waarover hij mij wenschte
te spreken. Daarop glimlachte ze heel vriende
lijk en bleef het antwoord schuldig. Ik begreep
er niet veel van. Het weekend nam mij daarop
volledig in beslag, zoodat ik er niet meer aan
dacht.
Maandagvond 7 uur. Een damesfiets werd
tegen het raam geplaatst en de groote bel liet
zijn zware dreunen door de gang klinken. Een
heer in donkerblauwe regenjas en dito hoed
werd in mijn kamer gelaten. Op mijn verzoek
zijn jas uit te doen, verzocht hij mij snel even
ter zake te mogen komen, daar hij zeer bezet
was. Ik schatte hem op een leeftijd van 55 jaar.
Hij ging even zitten en een paar prettige intel
ligente oogen keken mij doordringend aan.
Zijn betoog was kort en hij vroeg mij op den
man af: "Kijkt U eens, ik weet, dat U werk
zaam bent als topograaf bij den Topografischen
Dienst. Laat het U genoeg zijn, als ik U zeg,
dat ik werkzaam ben als voornaamste militaire
medewerker bij een ondergrondsche groep en
in contact sta met Engeland. Bent U bereid met
mij mede te werken en mij alle gegevens, in
lichtingen en kaarten te verschaffen, die ik
voor dit doel noodig heb?" Ik was even be
duusd en voor hem antwoord te geven, vroeg
ik mijn bezoeker: "Hoe weet U dat ik de man
ben, die U zoekt?" Zijn antwoord was kort
maar krachtig: "Omdat ik voldoende informa
tie over U heb ingewonnen." Toen antwoordde
ik hem, dat ik bereid zou zijn zijn wenschen in
te willigen en zeer dankbaar was, eindelijk
mijn kans te krijgen om in een officieele ille
gale groep mijn steentje bij te dragen. Veel tijd
tot praten liet hij mij niet. "Dan ontvang ik
morgen gaarne van U de navolgende ge
gevens." En toen volgde een opsomming van
wat hij verlangde en daarbij had ik mijn eerste
opdracht te pakken. Voor ik het goed en wel
wist, was hij alweer op zijn fiets vertrokken en
liet mij achter in een stemming van vreugde en
tevens met een gevoel van geheimzinnigheid.
Immers, de geweldig vertakte arm der illegali
teit had mij gevangen in het groote web van
ondergrondsch verzet tegen den gehaten mof.
Het begin was er en het kon werkelijk niet
mooier. Al mijn opdrachten zou ik steeds vol
ledig kunnen uitvoeren, dank zij mijn functie
bij den Dienst, waardoor ik steeds de beschik-
king had over het volledige luchtfoto-archief
en over plans, modellen en een verscheiden
heid van kaartenmateriaal, allemaal zaken, die
voor onze ondergrondsche groep van het
grootste belang zouden zijn. Als schakel ver
zorgde ik alleen het toegewezen onderdeel van
het werk en wist toen nog niets af van de ver
dere werkwijze en karweitjes, die er door deze
groep werden opgeknapt. Dat kwam pas later.
Er kwam echter een groot "maar" bij, n.l. de
moffen, die ons bij alles op onze handen keken
en het minste of geringste als spionage of sabo
tage beschouwden met alle daaraan verbonden
consequenties. Meer nog dan in Den Haag was
het in Utrecht dubbel uitkijken. Direct na de
bezetting van ons land in Mei 1940 kwam onze
Te elfder ure en Utrechts intermezzo zijn twee verhalen in deze bundel van topograaf
W.M.K. Kalis (pagina's 76-83 en 120-144). Delen van het Utrechts intermezzo worden hier
opgenomen. Het is een aanvulling op: Vijf jaar kaartenmaken in beeld, in: Geo-Info 2017-5,
waarvoor ik in het NA het globalere TD-jaarverslag 1945-1949 al bekeek. De 'Pittige
verhalen' bleven matig bewaard en het Utrechts intermezzo daaruit kwam niet in bibliotheek
of citaten terecht! Intussen komt het boek royaal in internetboekhandels te koop. Deze
bijdrage was beloofd in DHC 2020-4, p. 177.
Adri den Boer
2021-1 De Hollandse Cirkel
Personeel van de Militaire Verkenningen, kort voor of ten tijde van de samenvoeging met de
Topographische Inrichting (tot Topografische Dienst). Er bestaat ook een foto - op dezelfde plaats
genomen - van het personeel van de Topographische Inrichting.
Links op de foto staan de kortelings in dienst getreden leerling-topografen. Zonder pet of hoed! Zij
zouden de militaire verkenners gaan vervangen. Vierde van links, staande, zie je Wim Kalis (met wit
pochetje).
Overigens staat op de 7e plaats van rechts de jonge 1e luitenant W.F. den Hengst, de latere directeur
van de Topografische Dienst.
2021-1 De Hollandse Cirkel
