Varia: veldwerk uit 2000
Varia: kaart van dé of van hét 'Groote Zuyd Plas'
wüuwtfa' '4- -
In 2000 verschenen bij Ad Donker na een
verkorte voorpublicatie in NRC Handelsblad
14 portretten van wetenschappelijke veld-
onderzoekers. Nummer 3 was een topograaf
van Defensie, i.c. Han Siero, van toen 41 jaar.
'In het voorjaar lokt het gras', zo was de
subtitel. (De volgende over een gedragsbiologe
heette 'De suprematie van bonobo-vrouwen'.)
'Han werkt in een kamer met zes collega's. Op
de bureaus staan kaarthouders, aan de wanden
hangen posters met motoren, pin-ups en een
oude foto van een landmeter. Han: 'Er wordt
sinds 1932 met luchtfoto's gewerkt.'
Adri den Boer
'Anno 2020 is er bij velen het verlangen naar een kaart van hét grote Zuidplas als alles
gefaseerd is volgebouwd. Daar wordt prudent mee omgegaan. Bij discussies over een grotere
bevolkingsomvang van 'het middengebied' staan nog vaak dezelfde, verouderde,
plankaarten! Anno 1799 verscheen er een Kaart van 't Hoogheemraadschap van Schieland
met daarop dé... 'Groote Zuyd Plas', nog niet hét grote Zuidplas dus! (En werd elders hét
Haarlemmermeer na drooglegging niet dé Haarlemmermeer?)
De kaart van 1799 was een update van een
kaart van 1765. Hij werd gemaakt door
Andries Munro, van 1793 tot 1802 'fabriek en
landmeter' van Schieland. ('Fabriek' is in dit
geval 'technicus'. Na 1921 zouden zijn
opvolgers kortweg 'ingenieur van Schieland'
heten.) Deze kaartfabricage was dus in de
Franse tijd, waarin de democratisering zelfs in
Rotterdam toesloeg.. De dijkgraaf ging
dijkrichter heten, al bleek dat maar tijdelijk te
zijn. De stad stopte met de gewoonte om ieder
nieuw lid van de vroedschap een kaart te
geven met aan de serie familiewapens erop het
zijne toegevoegd. De resterende voorraad werd
na 1795 niet meer gebruikt: fabriek-landmeter
Munro van Schieland ging voor hen een
nieuwe, democratische kaart maken!'
Hart van Holland
Het bovenstaande was de start van de bijdrage
in mijn column 'OUD+heden' in de Zuidplas-
editie van het huis-aan-huisblad Hart van
Omslag uit 2000
Kaart van Schieland van 1799.
Holland van begin 2021. Dit fragment gaat ook
over de geméénte Zuidplas, in 2010 vergeefs
gevormd voor de snelle bouw van 15.000
30.000 woningen! Het fragment kan voor DHC
worden aangevuld met wat Ratsma schreef in
een Rotterdams Jaarboekje over het antieke
kaartoverschot van 1795: 'De laatste resten
hiervan werden in mei 1940 aangetroffen in de
kluis van het verwoeste Stadstimmerhuis. Ze
zijn gebruikt om een aantal wandkaarten
samen te stellen, die nu in diverse gemeente
lijke gebouwen hangen.1
Dezelfde column in hetzelfde blad startte ik op
30 september 2020 onder de kop 'Fabriek-
landmeter Exalto uit Moordrecht' zo: 'Mannen
van gezag! Dat waren beambten van polders en
waterschappen. Hun banen leken wel erfelijk
59
58 2021-2 De Hollandse Cirkel
1 P. Ratsma, Grootschalige stadsplattegronden van Rottterdam, Zes momenten uit de karteringsgeschiedenis, in: Rotterdams
Jaarboekje 1994, p. 237 (eindnoot 24)
2021-2 De Hollandse Cirkel
