^g f/7 j
fcV'UT|f
E' ffl r
-4'-..3'2
HUohÓohc
110
111
Toch zijn de gloriedagen van de Sovjetkaarten
wel zo ongeveer voorbij. Door de huidige
werelddekking van satellietfotografie en
-kartografie heeft iedereen voor vrijwel niets
toegang tot topografie van de meest afgelegen
gebieden. Dat je daar de juiste dijkhoogte of
waterdiepte niet meer op kunt zien, zal voor
het merendeel van de gebruikers niet relevant
zijn. De vraag naar de Sovjetkaarten is dan
ook sterk afgenomen. De kaarten krijgen zo
langzamerhand de status van curiosum. Maar
opmerkelijk is dan weer wel dat de kaarten
nooit door de Russen gedeclassificeerd zijn. De
Russen praten er niet over. En wie de mensen
achter dit kartografische mammoetproject zijn
geweest, zal wel nooit bekend worden.
Wat was het doel?
Deskundigen hebben zich afgevraagd wat het
doel is geweest van deze grootschalige karte-
ringsarbeid. Het moet een zeer kostbaar project
zijn geweest, waar tienduizenden mensen aan
gewerkt hebben. De auteurs van The Red Atlas
stellen dat de detaillering uitwijst dat de kaar
ten waren bedoeld voor een machtsovername.
Details hebben immers geen zin als de vijand
door nucleaire aanvallen wordt vernietigd. De
locatie van het stadhuis of een energiecentrale
was relevant voor het overnemen van het be
stuur. In die zin zijn ze vergelijkbaar met de
Kriegskarten die de Duitsers in de Tweede
Wereldoorlog hebben gemaakt van bezette en
te bezetten gebieden.
Het kaarteren van het gebied van mogelijke
vijanden was natuurlijk niets bijzonders, en
zeker niet beperkt tot de Sovjet-Unie. Van
Amerikaanse diensten als Defense Mapping
Agency (DMA) en Army Map Service (AMS)
en de daaraan gelieerde NATO-topografische
diensten zijn vele kaartseries bekend. Maar in
het Westen lijkt men toch een stuk selectiever
te zijn geweest in zowel de gekaarteerde gebie
den als in de mate van gedetailleerdheid. Op
wired.com wordt erover gespeculeerd dat dit
mede een gevolg was van verschillende mili
taire strategieën. De VS waren vooral sterk in
de lucht en daar heb je niet zulke gedetail
leerde kaarten voor nodig, terwijl het zwaarte
punt van de Sovjet-legermacht lag op tanks en
artillerie, en daarvoor is gedetailleerdere
terreininformatie noodzakelijk.
Copyright
In The Red Atlas wordt nog melding gemaakt
van een opmerkelijke discussie rond de Sovjet-
kaarten. De Ordnance Survey van Groot-
Brittannië, die sinds de regering van Margaret
Onvolkomenheden
Bij het produceren van zo’n grote hoeveelheid
kartografische informatie ging natuurlijk wel
eens wat mis. Sommige kaarten vertonen on
juiste of verouderde informatie. In het artikel
in het AD wordt gemeld dat er bij Oostvoorne
een luchtvaartterrein is aangegeven dat al sinds
1939 is gesloten (te zien op topotijdreis.nl).
Veerponten, jaren uit de vaart, staan er nog op.
Ook een nepvliegveld op de Leusderheide, dat
de Duitsers tijdens de oorlog hadden aange-
Thatcher zijn financiering zelf moest regelen,
stelde zich op het standpunt dat de Sovjet-
kaarten in feite kopieën van de OS-kaarten
waren en dat er dus copyright op rustte. De OS
eiste dat iedereen die Sovjetkaarten in bezit
had, deze bij de OS zou inleveren, en men
dreigde met juridische acties tegen iedereen
die deze kaarten zou importeren, verkopen of
reproduceren. Hoewel deze dreiging, volgens
de auteurs van The Red Atlas, zeker betwist
baar was, heeft die de verspreiding van de
Sovjetkaarten in Groot-Brittannië sterk ver
minderd.
'F lO ijtCoeèm
iSoti
I V f.MÖcm J
Gedeelte van de 1:25.000 stadskaart van London (bron: https://mapdesign.icaci.org/tag/military/)
2022-3 De Hollandse Cirkel
2022-3 De Hollandse Cirkel
Had het Westen niet ook zulke kaarten?
Het centrum van Groningen, oorspronkelijke schaal 1:10.000 (bron: www.atlassen.info)
Opmerkelijk is dat het woord ‘straat’ in de straatnamen netjes in Cyrillisch schrift is omgezet,
maar dat er overal ‘yn’ (‘ul’ ulitsa straat) vóór is geplaatst.
»jc'|
ax3|
--H --
I aemocm.
imyu/o* JW AA'
V
