Positief of negatief
de aard van het Nederlandse vastgoedstelsel
Herman Quee (destijds interim-hoofdredacteur van DHC).
Beste Janhein,
Beste Zacharias,
f
Beste Janhein,
150
151
Met vriendelijke groet,
Zacharias Klaasse
Met die twee zinnen heb ik slechts beknopt
willen verwoorden wat ik zo in de loop der
Maar er is meer waarop ik meen te kunnen
terugvallen.
Met vriendelijk groet en knipoog,
Janhein Loedeman
Op 30-07-2022 14:42 schreef DHC-redacteur Z. Klaasse een interne reactie bij het verschijnen
van de DHC-monografie «Landmeters in Wageningen», van Molenaar en Loedeman.
Daaruit vloeide binnen enkele uren een maildiscussie voort, zeer informatief door de
ontmaskering van eeuwige misverstanden en halve waarheden, didactisch sterk door de scherpe
dialectiek, en leesbaar door de licht hilarische toon. Over de aard van het Nederlandse
vastgoedstelsel; in de wandelgangen wel aangeduid als <positief of negatief>.
Op blz. 5 komt een voetnoot voor, luidende:
4 Bij kadasters wordt met het begrip ‘negatief
stelsel’ aangeduid dat hetgeen in de openbare
registers wordt aangetroffen, niet per se over
eenstemt met de (juridische) werkelijkheid. Bij
een “positief stelsel” wordt ervan uitgegaan dat
dat wel zo is.
Daar is het een en ander op aan te merken. Een
negatief stelsel is een systeem waarbij uit de
wet volgt dat zonder inschrijving van de akte
van overdracht het rechtsgevolg niet intreedt.
Het is dus negatief geformuleerd (zonder
niet). Het systeem betekent zeker niet dat met
inschrijving het rechtsgevolg wel intreedt.
Want dat hangt van veel meer dingen af dan de
inschrijving: is de obligatoire overeenkomst tot
stand gekomen? Zo niet, dan is krachtens het
causale stelsel de overdrachtsakte nietig. Zijn
partijen handelingsbekwaam? En handelings-
bevoegd? Enz. enz. Pas als dat allemaal in orde
is, is het rechtsgevolg (zeg maar de eigendoms
overdracht) tot stand gekomen. Een positief
stelsel is hetzelfde als een negatief stelsel, met
één verschil: als de raadpleger van de openbare
registers te goeder trouw afgaat op de inhoud
van de openbare registers en later mocht blij
ken dat het rechtsgevolg toch niet is ingetre
den, en hij schade daardoor heeft geleden, dan
kan hij die schade verhalen op de Staat c.q. de
beheerder van de openbare registers.
Ik zeg het allemaal maar heel beknopt, maar
dat is ongeveer de kern van negatief en positief
stelsel. Een positief stelsel gaat dus nergens
vanuit! Alleen dat je wellicht je schadereke
ning ergens kunt indienen. De voetnoot staat
hiermee op gespannen voet.
jaren uit de monden van diverse deskundigen
heb opgevangen. Deels hield dat verband met
enkele grensreconstructies die ik eigenhandig
heb uitgevoerd op basis van veldwerken waar
bij ik moest vaststellen dat mijn gereconstru
eerde grens meetkundig bewijsbaar afweek
van de overeenkomstige grens op de kadastrale
kaart van het betreffende perceel. Het ant
woord dat ik kreeg ter verklaring voor die af
wijking, was (kort door de bocht) dat de kadas
trale kaart geen juridische geldigheid heeft,
maar het onderliggende veldwerk wel. (Vergeef
me als ik dat verkeerd heb begrepen.)
Dit als achtergrond voor mijn begrip van de
strekking van de voetnoot waaraan jij refe
reert.
Omdat ik als relatieve leek op dit terrein jouw
commentaar serieus wens te nemen, ben ik
direct op zoek gegaan naar informatie waaruit
ik zou kunnen opmaken in welke zin of con
text die voetnoot een onjuist beeld schetst. Op
internet heb ik daartoe de volgende zoek
opdracht uitgezet: <wat is een «negatief kadas
traal stelsel»?>.
De eerste de beste hit was deze link:
https://www.praktijkgenerator.nl/wp-content/
uploads/2019/08/Cursusmateriaal-Vos-en-
Roes-Onduidelijkheden-rondom-inschrijving-
en-registratie-WPNR-2018 .pdf
Dit betreft een artikel van twee juristen d.d. 3
februari 2018 (15 blz.) getiteld: «Onduidelijk
heden rondom inschrijving en registratie».
Eigenwijs als ik ben, zie ik op grond van het
bovenstaande geen reden om de voetnoot te
wijzigen. Maar zou jij er vrede mee kunnen
hebben indien we die voetnoot uitbreiden met
de link naar dat artikel van mr. Vos en mr.
Roes?
Dit is slechts een goed bedoelde suggestie in
het volle besef dat ik daarmee mogelijk in
jouw ogen mijn cultuurtechnische landmeters-
plank opnieuw juridisch missla.
Dank voor je aanvullende uitleg omtrent voet
noot nr. 4 op blz. 5 van bovengenoemde mono
grafie. Laat ik vooropstellen dat ik geen jurist
ben, en ook geen landmeter. Ik ben slechts
opgeleid tot «cultuurtechnisch ingenieur», of
voor leken: «academisch gevormd slootjes-
graver». Volledigheidshalve volgt hier nog- V
maals de tekst van die voetnoot:
«Bij kadasters wordt met het begrip ‘negatief
stelsel’ aangeduid dat hetgeen in de openbare
registers wordt aangetroffen, niet per se over
eenstemt met de (juridische) werkelijkheid. Bij
een “positief stelsel” wordt ervan uitgegaan dat
dat wel zo is.».
heid garandeert de juistheid van dit ingeschre
ven feit niet, zoals soms in ons omringende
landen wel het geval is (denk aan onze Duitse
buren). Dit heeft een direct gevolg voor de rol
van de bewaarder van het kadaster en de
openbare registers. Deze heeft in Nederland
een lijdelijke rol ten aanzien van inschrijvin
gen in de registers. De juistheid van het in
geschreven feit zal door hem niet onderzocht
worden, de bewaarder baseert zich volledig op
het (veelal notariële) brondocument dat hem
wordt aangeboden.». [einde citaat]
Hierna volgt nog de aanvulling (met uitleg) dat
het negatieve karakter van ons stelsel tevens tot
uitdrukking komt doordat «sprake is van een
zogenaamd causaal stelsel».
De eerlijkheid gebied mij te bekennen dat ik
daarin slechts heb opgezocht wat ik wilde
weten; en dat had ik snel te pakken, want in de
rechter kolom op de 1e bladzijde staat dat bij
het doen van inzage in de basisregistratie ka
daster (BRK) het van belang is:
[citaat] te weten wat precies de juridische
waarde is van de informatie die daar wordt
getoond.
Voorop gesteld: het Nederlandse stelsel van
vastgoedregistratie is een zogenaamd negatief
en onvolledig stelsel. Negatief wil zeggen: de
inschrijving schept geen garantie m.b.t. de
juistheid van het ingeschreven feit. De over-
Velen weten niet precies wat positief en nega
tief stelsel is. En wat het genoemde citaat be
treft: ook in Duitsland garandeert de overheid
geen enkele juistheid van welke ingeschreven
akte dan ook. Maar in Duitsland kun je de
schade omdat je de inhoud van de openbare
registers als juist beschouwde - terwijl later
bleek dat dit niet zo was - verhalen op de over
heid. Denk niet dat het in Duitsland dus beter
is geregeld! Want daar krijg je met controles op
de juistheid van de aangeboden akten te ma
ken. Huiver! Overigens legt het citaat niet uit
waarom de openbare registers niet juist hoeven
2022-4 De Hollandse Cirkel
2022-4 De Holiai
■Cukel
From: Z. Klaasse
Sent: Saturday, July 30, 2022 2:42 PM
From: Loedeman-devries
Sent: Saturday, July 30, 2022 5:49 PM
From: Z. Klaasse
Sent: Saturday, July 30, 2022 6:55 PM
