Onbekende historische landmeter ‘ontdekt’
Caert-Thresoor 2023, nr. 1
7/
Ms) ass-s?
Dit nummer van Caert-Thresoor bevat de volgende bijdragen.
F
Varia Cartographica
Ad van der Meer
74
75
1
“Gerlacius was een Nederlandse landmeter die
in de 18e eeuw actief was. Hij werd geboren in
1722 in Nijmegen en groeide op in een familie
van landmeters. Zijn vader en grootvader
waren beide landmeters en hij werd op jonge
leeftijd opgeleid in de kunst van het landmeten.
Gerlacius was een zeer bekwame landmeter en
hij werd al snel bekend om zijn nauwkeurig
heid en professionaliteit. Hij werkte aan een
aantal belangrijke projecten in Nederland,
waaronder de aanleg van wegen, bruggen en
kanalen. Hij was ook betrokken bij de aanleg
van de Oude Rijn, een belangrijke rivier in
Nederland.
Een van de meest opmerkelijke projecten
waarbij Gerlacius betrokken was, was de
aanleg van de Krayenhoffbrug in Nijmegen.
Dit was destijds een van de grootste bruggen in
Nederland en het was een technisch hoog
standje om deze te bouwen. Gerlacius speelde
een belangrijke rol in de planning en uitvoe
ring van de bouw en zijn expertise en ervaring
waren essentieel voor het succes van het
project.
Gerlacius was ook betrokken bij de cartografie
en werkte aan het opstellen van gedetailleerde
kaarten van Nederland. Zijn kaarten waren
zeer nauwkeurig en werden gebruikt door
andere landmeters en cartografen in Neder
land. Zijn werk heeft bijgedragen aan de
ontwikkeling van de cartografie in Nederland
en heeft geholpen bij het vaststellen van de
geografische grenzen en het beheer van het
land.
Naast zijn werk als landmeter was Gerlacius
ook betrokken bij het bestuur van Nijmegen.
Hij was lid van de stedelijke raad en maakte
deel uit van verschillende commissies die
verantwoordelijk waren voor het bestuur van
de stad.
Nawoord:
Leuk verhaal, toch? Of dacht u tijdens het
lezen: hmm, er klopt iets niet? In dat laatste
geval heeft u gelijk. Het verhaal van Gerlacius
is volkomen fictief en verzonnen door
ChatGPT. Ik had een typefout gemaakt in een
op te zoeken naam, en het programma heeft
geheel eigenstandig dit verhaaltje gecompo
neerd. Of het programma heeft nog ergens een
volledig onbekende bron geraadpleegd, die
zelfs Pouls in zijn standaardwerk over de
Nederlandse landmeters tot 1811 niet heeft
weten te vinden.
Als u alsnog een spoor van Gerlacius zou
ontdekken, laat het ons dan vooral even weten!
Gerlacius overleed in 1798 op de leeftijd van
76 jaar. Zijn werk heeft een blijvende invloed
gehad op de ontwikkeling van de landmeet
kunde en cartografie in Nederland en zijn
naam wordt nog steeds herinnerd als een van
de grootste landmeters uit de Nederlandse
geschiedenis.”
Een aanvullende vraag aan ChatGPT naar een
afbeelding van Gerlacius werd nogal
afhoudend beantwoord, en ook niet geheel
consistent met de eerdere tekst:
“Het is mogelijk dat er afbeeldingen bestaan
van de landmeter Gerlacius, maar het is
onwaarschijnlijk dat deze afbeeldingen
gemakkelijk toegankelijk zijn vanwege het feit
dat hij een historische figuur is en er weinig
documentatie beschikbaar is over zijn leven en
werk. Gerlacius was een Nederlandse land
meter die in de 16e eeuw actief was en vooral
bekend werd vanwege zijn werk in het in kaart
brengen van de Nederlandse kustlijn. Er zijn
mogelijk afbeeldingen van hem te vinden in
oude documenten, zoals kaarten, atlassen of
boeken uit die tijd, maar het kan moeilijk zijn
om deze te vinden.”
Collecties Nederlandse
kaarten: de Nederlandse
Defensie Academie te Breda
en Den Helder (door Jack de
Graaf)
In Memoriam Henk
Deys (1932-2023 (door
Martijn Storms)
Nieuwe Literatuur en
Facsimile-uitgaven
Recensie:
Meten en Tellen. Stedelijke
inwonertallen in de lage
landen: een alternatieve
benadering Peter van
Druenen. - Amsterdam:
Amsterdam University
Press, 2022 (door Kees
van Grootheest)
-\
Marco van Egmond, Een mysterieuze achttiende-eeuwse atlas van de kusten van Ceylon
Douwe van der Galiën, Van Olifantstraat tot Heerengracht. Straatnamen in Kaapstad op
kaarten uit de Compagniestijd
Bea Brommer, Een misverstand gecorrigeerd. Pierre du Brois, maker van kaarten van de
Molukken
Kaartmakers in de
Nederlanden: Jan
Schuitemaker (1821-1892)
(door Ester Smit)
I
SSSSK‘
x x
□sXz1
r
\'X JK
Tl"
2
2023-2 De Hollandse Cirkel
2023-2 De Hollandse Cirkel
T'JdKbrift
Voorde
GMehio<fen,-s
•“Ttogrofle
V
«ra
Kaa,
/J
"iESjSvsiJ’ Jj
l l—ïr*,,."? TC TgïïJL.- JJJ
7
ac
