BUREAU VOOR
UITEHGEWOOMLANDMEETKUNDIGWER^
44
45
Bureau voor Buitengewoon Landmeetkundig
Werk
Per 1 januari 1941 werd een Dienst voor
Buitengewoon Landmeetkundig Werk in
gesteld. Naast het hoofdbureau in Delft (later
te ’s-Gravenhage), werden zes bureaus
ingesteld, namelijk te Groningen, Zwolle,
Almelo, Utrecht, ’s-Hertogenbosch en
Eindhoven. Bij het instellingsbesluit werd de
volgende toelichting gegeven: “De gestadige
toeneming van het aantal ruilverkavelingen en
het belang van een snelle uitvoering van
andere cultuurtechnische werken doen de
behoefte ontstaan aan een organisatie welke in
korten tijd een groote hoeveelheid landmeet
kundig werk zou kunnen ten uitvoer brengen.
Dit werk zou op een andere leest geschoeid
kunnen zijn dan dat van den landmeetkundigen
dienst van het kadaster, doch het is vanzelf
sprekend van groot belang, dat het te ver
richten meetwerk tegelijkertijd dienstbaar
wordt gemaakt aan de belangen van het
kadaster. Daarnevens zal af en toe tijd beschik
baar kunnen worden gesteld voor partiële her-
metingen, op het belang waarvan ik U niet zal
behoeven te wijzen. Het kader van den dienst
zal worden gevormd uit ambtenaren van het
kadaster. De leiding zal worden toevertrouwd
aan den buitengewoon Hoofdambtenaar van
het kadaster, Professor J.M. Tienstra (1895
1951, ZK) te Delft, die daarbij ter zijde zal
worden gestaan door den landmeter W.F.
Stoorvogel (1893-1985, ZK). Deze laatste zal
werkte destijds P van Nimwegen. In 1989, hij
was toen 84 jaar, liep hij nog eens langs het
gebouw aan de Willemsstraat waar hij vroeger
voor B.L.W. werkte. Men was het aan het
slopen! Hij keek naar binnen en zag aan een
deur nog een bordje hangen met de naam van
het B.L.W. erop. Een sloper was bereid het eraf
te schroeven en het hem mee te geven. Het
prijkt nu in het bedrijfsmuseum van het
Kadaster (afb. 10).
tevens optreden als Hoofd van het hoofdbureau
te Delft. Aan elk van de zes gewone bureaux
zullen worden verbonden een landmeter-hoofd
van bureau, een landmeter en een teekenaar.
Het overige personeel, bestaande uit op
arbeidscontract aan te nemen personen die
zoowel teekenwerk als eenvoudig meetwerk
zullen moeten verrichten, zal niet uit den
kadasterdienst getrokken worden. Het centrale
teekenbureau zal gecombineerd worden met
den opleidingscursus voor teekenaars te
’s-Gravenhage en onder leiding staan van het
hoofd van dien cursus, bijgestaan door de
daaraan verbonden landmeters en teekenaars.
Het ligt in het voornemen den teekenaars, te
verbinden aan de zes gewone bureaux, een
toelage te geven van f 150,- ’s jaars als chef-de-
bureau”.
Dat was het officiële verhaal. De werkelijke
bedoeling daarachter was: een veilige werkplek
te creëren om medewerkers te behoeden voor
tewerkstelling in Duitsland, de Arbeitseinsatz!
Als er te weinig werk was, werd het werk ge
woon verscheurd en men begon opnieuw.
Vooral studenten die de zogenoemde loyali
teitsverklaring niet hadden getekend, waren bij
B.L.W. gevrijwaard tegen de Arbeitseinsatz.
De chef van het bureau te Eindhoven, ir.
E.H.W. Visser (1900-1956), kreeg eens het
verzoek om aan het Ministerie (lees: de
Duitsers) op te geven hoeveel mannen onder de
25 jaar daar werkten. Visser gaf op: nul. Later
moest hij opgeven hoeveel mannen boven de
25 jaar er werkten. Ook toen gaf hij op: nul.
Doordat de instanties soms langs elkaar heen
werkten leverde dat geen reactie op.
Bewaarders
De eerste bewaarder was ene Roëll (1811
1820), opgevolgd door Johannes Stephanus
Leurs (1829-1839), J.E. Redelé (1839-1876) en
S.W. Middelkoop (1876-1883). Deze laatste
was ook plv. kantonrechter te Eindhoven en lid
van de gemeenteraad te Arnhem. Op een of
andere manier komt hij ter sprake in een
verslag van 23 december 1904 van een
commissie van de Tweede Kamer der Staten-
Generaal. Dat verslag omschreef hem als: “zoo
twistziek en weerspannig, die het er op scheen
toe te leggen om de zaken in de war te sturen”.
Hij overleed in 1909.
opgerichte bureau Ruilverkaveling was
gevestigd aan de Parklaan 81 (afb. 6). Van
1953 tot 1968 was dat bureau gevestigd aan de
Willemsstraat 65. In 1968 verhuisde het hele
Kadaster te Eindhoven naar het Centraal
Belastinggebouw aan de Karel de Grotelaan 4
(afb. 7). In 1975 betrok men het pand Vestdijk
9. Voor de uitvoering van de hermeting Groot
Eindhoven werd van 1929 tot 1939 kantoor
gehouden in de pastorie van de Sint Joriskerk
(afb. 8). Ik herinner me uit verhalen van
collega’s dat men daar leed aan een grove
overschatting van het fenomeen hermeting. In
wezen had dat geen wettelijke basis.
Desondanks vernietigde men de minuutplans
na het gereedkomen van de hermeting. Later
heeft de gemeente de reconstructie van die
minuutplans nog gefinancierd! Aan de Nieuw-
straat, hoek Vestdijk is nog een tijdelijk bureau
Hermetingsdienst van het Kadaster gevestigd
geweest. Het bureau van de dienst Buiten
gewoon Landmeetkundig Werk (B.L.W.) was
van 1940 tot 1951 gevestigd aan Raiffeisen
plein 5 (afb. 9). Vanaf 1951 tot 1959 was het
bureau gevestigd aan de Stratumsedijk 23F,
boven garage Vlemmings. Ook moet B.L.W.
ooit kantoor hebben gehouden in het genoemde
pand aan de Willemsstraat, want bij dat bureau
Afb. 10. Gered van de sloop
Afb. 6. Parklaan 81, Eindhoven
Afb. 7. Karel de Grotelaan 4, Eindhoven
Afb. 8. Pastorie Sint Joriskerk, Eindhoven
Afb. 9. Raiffeisenplein 5, Eindhoven
2023-2 De Hollandse Cirkel
2023-2 De Hollandse Cirkel
