ft-
102
103
van Breskens - met 26 stukken - bemanden.
Bij De Griete (Terneuzen) hadden de Fransen
eveneens een kustbatterij. Aan de ingang van
de Westerschelde lag een Frans eskader van
tien linieschepen met een vooral Deense be
manning. Mede door deze samenstelling ris
keerde men liever geen treffen met de Engelse
vloot. De Britten verschenen voor de Neder
landse kust met een vloot van 37 linieschepen,
30 fregatten, 84 kleinere bodems en zo’n 150
transportvaartuigen. De krijgsmacht telde
44.000 man en 4.600 paarden. Het aantal mee
gevoerde stukken geschut bedroeg 230”. Om
een vrije toegang tot de Westerschelde te krij
gen is er door de Engelsen een landing uitge
voerd aan de zuidzijde van de Oosterschelde
nabij Cadzand die echter mislukte. Door het
mislukken van deze landing moesten de Brit
ten nu in ieder geval de Scheldevestingen aan
de noordkant van de Westerschelde, en vooral
Vlissingen, in handen zien te krijgen (Uitter-
hoeve blz.227). Kuipers, blz. 98 “Men landde
op 30 juli [1809] op het Breezand (Vrouwen
polder) ten noorden van Fort Den Haak, dat nu
alleen nog bestaat uit enkele welvingen in het
landschap. Middelburg gaf zich over (zie
afb.6), Veere ook, na een bombardement dat
weinig schade aanrichtte. Snel drongen de
Engelsen door tot Fort Bath in het uiterste
oosten van Zuid-Beveland.” [Uitterhoeve
schrijft op blz. 227: ‘Verrassend genoeg werd
het belangrijke fort Bath verlaten aangetroffen.
Generaal Stewart Bruce, commandant van de
Hollandse troepen op Walcheren, had zich na
de Britse landing daarheen teruggetrokken. Op
2 augustus - er was nog geen Brit in zicht -
had hij het fort onverdedigbaar verklaard en
zich verder teruggetrokken naar Brabant, tot
ontzetting respectievelijk verbazing van vriend
en vijand. In een voetnoot wordt naar blz. 423
verwezen, waarin staat: “Het prijsgeven van
fort Bath heeft in binnen en buitenland grote
beroering gewekt en leidde onder meer tot een
strafzaak tegen generaal Bruce. Volgens som
migen is Bruce ten onrechte de zondebok ge
worden. Tonnet, in zijn ‘De landing in Zee
land’ (p.720-721), attendeert erop dat het
oppercommando (lees: de koning en Kraijen-
hoff) geen heldere instructies had gegeven om
trent fort Bath, want de instructies zouden zich
hebben beperkt tot de meer westelijk in Zuid-
Beveland gelegen kustbatterijen - maar die
waren door de Engelse vloot al snel gepasseerd
en dus nutteloos geworden. Die instructies
spraken echter in algemene zin van de bezet
ting van de zuidkust van Zuid-Beveland.De
tekst van Jan J.B. Kuipers vervolgt (blz. 99)
“De verwachte aanval op Antwerpen bleef nog
uit. Ruim een week na hun landing hadden
de Engelsen de Zeeuwse eilanden veroverd,
inclusief het door de Fransen geëvacueerde
Fort Bath boven Antwerpen Van zondag
13 tot dinsdagmorgen 15 augustus [1809] bom
bardeerden de Britten Vlissingen van de land
en zeezijde. ’s Zondagsmiddags voeren Engelse
fregatten en galjoten op de stad toe en om half
twee dreunden de eerste salvo’s. Bij elke inslag
van gierende congreve rockets ontstonden
branden; puin spatte in het rond, schoorstenen
vlogen over de wallen. Door de rookontwikke-
ling was gericht vuur al vrij snel onmogelijk
(afb.7). Toch werden de Franse batterijen uit
geschakeld, alsook de gloeioven voor kanons
kogels; kanonniers sneuvelden op hun post of
vluchtten weg. Op maandagochtend mengden
ook de Britse linieschepen zich in de vernieti-
gingsslag; ze zeilden steeds rakelings langs de
resterende kustverdediging en bestookten deze
zonder ophouden. In de weinige ogenblikken
van respijt hoorde men het lugubere gejank van
honden en het gillen van vrouwen vanuit de
rook en vlammen uitbrakende stad. De gouver
neur van Vlissingen, generaal Monnet, ging in
de namiddag van deze fatale 14 augustus ech
ter niet in op een Engels capitulatieaanbod,
zodat het bombardement werd hervat. Ook de
Engelse infanterie viel aan. In de nacht van 13
op 14 augustus bestormden detachementen van
het 14e linieregiment en het King’s German
Legion een vooruitgeschoven Franse loop
graaf. De volgende, zeer stormachtige nacht,
toen de beschieting haar hoogtepunt had be
reikt, veroverden enkele honderden soldaten
een Franse batterij op de dijk tegenover de
Engelse rechterflank. Om twee uur ’s nachts op
15 augustus hield het bombardement op.
Binnen een uur capituleerden de Fransen. Het
hele garnizoen van Vlissingen, 5.000 man
sterk, werd krijgsgevangen gemaakt en naar
Engeland verscheept, inclusief de generaals
Monnet en Osten. De Fransen in Breskens, aan
de andere zijde van de Westerscheldemond,
zagen bij het ochtend krieken de Engelse vlag
in Vlissingen in top gaan. Een wrang cadeau
van Albion Groot-Brittannië] - vandaag was
de veertigste verjaardag van Napoleon. Vlis-
singen betaalde een enorme tol. Twee kerken,
het monumentale stadhuis, tientallen woonhui
zen en andere gebouwen gingen in vlammen
op; vrijwel geen huis in de stad bleef onbescha
digd. Er waren behalve de gevallen soldaten
minstens 47 burgerdoden te betreuren, vele
gewonden en zo’n twaalfhonderd schadegeval
len. Een Britse officier meldde dat er bijna hon
derd doden waren begraven, maar dat het wer
kelijke aantal slachtoffers waarschijnlijk hoger
was.” De tekst van Kuipers vervolg ik nu vanaf
zijn blz. 102: “Onmiddellijk na het nieuws van
de invasie liet Lodewijk Napoleon de Holland
se koninklijke gardetroepen optrekken naar
Bergen op Zoom [dat was dus waarschijnlijk
door Krayenhoff al geregeld JS], terwijl ook de
Hollandse divisie in Noord-Duitsland werd
teruggeroepen. Al snel had zich een verdedi-
gingsmacht in linie voor Antwerpen verzameld
van 12.000 Franse en Hollandse soldaten en
13.000 soldaten van de slecht geüniformeerde
en deels onbewapende (Franse) Nationale
Garde. Deze krijgsmacht was bepaald geen
toonbeeld van orde en organisatie. Bevelhebber
De Rocca beschreef dat hij vanuit Luik op
rukte in een geïmproviseerde ordeloze kolonne
van soldaten uit zesentwintig verschillende
regimentsdepots. Bij het naderen van Antwer
pen werden de geruchten steeds onheilspellen
der. Mensen vluchtten weg uit de omgeving
van de stad, of stonden langs de Scheldeoever
op de uitkijk naar de rode tunieken en kegel
vormige sjako’s van de Britten in het noorden.
In de stad zelf warrelden allerlei troepen door
elkaar: opgetrommelde oud-officieren in
vreemde uitmonsteringen, cavaleristen zonder
paard, Nationale Gardisten zonder uitrusting.
Koning Lodewijk Napoleon had het bevel per
soonlijk op zich genomen. Hij toonde geest
drift maar weinig bezonnenheid: de geniecom
mandant van Antwerpen, Décaux, wist hem
M 6 r-i 4-
J i’mFv
Afb. 6. De Engelsen bezetten Middelburg
Afb. 7. Het bombardement van Vlissingen
2023-3 De Hollandse Cirkel
2023-3 De Hollandse Cirkel
Afb. 8. De Franse maarschalk Jean-Baptiste
Bernadotte, prins en hertog van Ponte Corvo
VilSt
