Het einde van de stadsplattegrond?
iv
if
I
Cj o i lcLx.
Ad van der Meer
gf'"’
i
106
J,
J. r
L'Jl
Maar die tijd is geweest. De schoenendoos zit
ook bij u waarschijnlijk behoorlijk onder het
stof. Nieuwe kaarten kwamen er al lange tijd
niet meer bij. Dat was ook nauwelijks moge
lijk: de laatste jaren heb ik in geen enkele
stations-AKO nog een plattegrond aangetrof
fen. Ook bij de erkende boekhandel in de
winkelstraat moet je geluk hebben als je nog
een plattegrond kunt vinden van de stad waar
je bent, maar erop rekenen kun je niet meer.
Zo trof ik bij de Bruna in Nijverdal één platte
grond aan, van Antwerpen (altijd handig in
Nijverdal), bij de grote boekhandel Broekhuis
in Hengelo waren alleen plattegronden van
Eindhoven en Rotterdam beschikbaar, en in
Tiel moet de belangstellende zich met platte
gronden van ’s-Hertogenbosch en Amstelveen
tevreden stellen. Natuurlijk is dit een zeer a
selecte steekproef, maar u krijgt het idee. Het
dozijn plattegronden dat Falk nog via internet
verkoopt, is inmiddels ook al in het hogere
prijssegment terecht gekomen: waar ‘vroeger’
plattegronden rond de 6-8 euro kostten, rekent
de firma er nu 14,95 voor. Dat zal de verkoop
ook niet stimuleren. Citoplan verkoopt ook nog
een paar plattegronden voor 11,95 per stuk, op
de website kaartenenatlassen.nl rekent men
vanaf 30 euro voor een plattegrond. Als je al
een plattegrond kunt vinden, is het geen leuke
Ik denk dat de meeste lezers er nog wel een
hebben: een oude schoenendoos met daarin
een aantal stadsplattegronden. Zorgvuldig ver
zameld gedurende tientallen jaren, bij elk be
zoek aan een nieuwe grote stad gekocht bij de
stationskiosk of de plaatselijke boekhandel, en
al die tijd netjes bewaard want je kon er nog
wel eens wat aan hebben.
Naschrift: vlak voor het opleveren van deze
column trof ik bij Broese in Utrecht een
fatsoenlijk aanbod aan stadsplattegronden
aan, met zelfs een nieuwe reeks van uitgeverij
Freytag&Berndt. Het einde is dus (nog) niet
Al vanaf de komst van het 70.000-, 80.000-, en
later 100.000-stratenboek (dat heeft u toch ook
nog bewaard?), ging het snel achteruit met de
stadsplattegrond. De definitieve nekslag was
uiteraard het ultieme stratenboek: de mobiele
telefoon. Laten we wel wezen: de mobiele
routeplanner is natuurlijk een uitkomst om
ergens naar toe te gaan. Ondanks mijn aanvan
kelijke weerzin - ‘ik kan toch zeker zelf mijn
route wel bepalen’ - gebruik ik hem inmiddels
ook vaak, want om je weg in of uit een vreem
de stad vinden is het toch wel érg handig.
Alleen mist er wat tijdens zo’n mobielgestuur-
de tocht: het topografisch gevoel, het idee dat
je weet waar je je bevindt, hoe dat ligt ten op
zichte van de omgeving, en welke interessante
omweggetjes er mogelijk zijn om op de be
stemming te geraken. Ik schat in dat veel van
ons geo-mensen dat missen. Maar uiteindelijk
is het een soort nostalgie die door het prakti
sche digitale gemak wordt overstraald. De
stadsplattegrond komt er niet meer mee terug.
Bewaar uw schoenendooskaarten nog wel
even: ik heb op Ebay een nog niet eens zo oude
Falkplan van Maastricht aangeboden gezien
voor maar liefst 44 euro. Wat mij betreft betaal
ik er dat in geen 44 jaar voor, maar er zullen
kopers zijn die het er voor over hebben. En dan
is de schoenendoos nog wel een leuke som
gelds waard.
EDE
fï K>
daar...
hobby meer om ze te verzamelen.
Voort j
Smulders
D,EpENHE,H
■ji*r a
Afb. 10. De toren van Gouda
2023-3 De Hollandse Cirkel
Afb. 2. Overzicht van het gedeelte van het rampge
bied langs de IJssel van de overstromingen in 1809.
Gedeelte van een kaart van https://nl.wikipedia.org/
wiki/Watersnood_van_1809
Afb. 3. Prent van het bezoek van Koning Lodewijk
Napoleon aan het rampgebied van de overstromin
gen van 1809, door R. Vinkeles naar H. Numan.
Overgenomen van J.J. Kloek en W.W. Mijnhardt:
Blauwdrukken voor een samenleving, blz. 332.
(van internet)
Afb. 4. Koning Lodewijk Napoleon geeft opdracht
aan Kraijenhoff om hetministerschap van Oorlog
aan te nemen. Afb. uit Uitterhoeve blz. 224.
Afb. 5. Het Landen der Engelschen op het eiland
Walcheren en attack op het fort Den Haak Augustus
1809. (Rijks Prentenkabinet, nr. FM 5771).
Overgenomen uit ing. C.H. van Meijgaard, “De
Genie in de Bataafs-Franse Tijd”, blz. 22.
Afb. 6. De Engelse troepen nemen bezit van Middel
burg in de zomer van 1809. Coll. Zeeuws Archief,
Middelburg (fragment). Overgenomen uit Jan
J.B.Kuipers, blz. 98.
Afb. 7. Het Engelse bombardement op Vlissingen,
augustus 1809; op de voorgrond een beschieting
met krombaan- of worpgeschut (mortier). Aquatint
van A.Lutz naar J. Jelgerhuis. Overgenomen uit Jan
J.B. Kuipers, blz.100.
Afb. 8. De Prins van Ponte-Corvo (Bernadotte).
Napoleon was na afloop van de strijd ontevreden
over hem en heeft hem ontslagen. Hij sloot zich in
1813 aan bij de Zesde Coalitie tegen Frankrijk en
deze ooit zo overtuigde republikein schopte het in
1818 zelfs tot koning Karel XIV van Zweden. Ook
nu, in 2023 zit er nog een Bernadotte in Zweden op
de troon.
Afb. 9. Earl of Chatham, bevelhebber van de
Engelse vloot. Overgenomen uit Kuipers blz.99.
Afb. 10. De toren van Gouda uit het net van
Krayenhoff is ook opgenomen in het net van de
Rijksdriehoeksmeting als punt 31. Hk. J. Heuvelink,
in Topographische Kaart en Rijksdriehoeksmeting,
Delft1920, geeft op blz. 5 aan dat van het punt “mag
aangenomen dat [het] tijdens de R.D. metingen
aanwezig [was] in denzelven toestand als tijdens die
van Krayenhoff”.
Verantwoording van de herkomst van de
afbeeldingen:
Afb. 1. De ramp met het kruitschip. Schilderij door
Carel Lodewijk Hansen, 1807; uit de collectie van
het Rijksmuseum, Amsterdam. Overgenomen uit
Jan J.B. Kuipers, blz. 90.
PLATTEGROND
M-i-f M Z IV.
L cptcmCci
I Het alh
Oudewater
2023-3 De Hollandse Cirkel
