Het Kadaster in Zeeland
■o™
-r<
Zacharias Klaasse
Het begin
De invoering van de Franse wetgeving in ons
land per 1 maart 1811 bracht ook de invoering
van de openbare registers voor onroerende
zaken mee. Op 1 januari van dat jaar was die
wetgeving al ingevoerd voor Zeeland, Noord-
Brabant en het zuidelijk deel van Gelderland.
Maar voor Vlissingen gold de Franse wet
geving al in 1808. Dat had een reden. In 1795
werd het zogenoemde Haags Verdrag gesloten
tussen de revolutionaire Franse Republiek en
de nieuwe Bataafse Republiek. Hierin stond
onder meer dat er in Vlissingen een Frans
garnizoen gelegerd mocht worden, maar de
Fransen deden alsof zij complete zeggenschap
over Vlissingen hadden. Napoleon wilde name
lijk vanuit Vlissingen en Antwerpen met een
oorlogsvloot oversteken naar Engeland. Overi
gens blijkt uit niets dat reeds in 1808 openbare
registers voor Vlissingen zijn ingesteld. Dat zal
eerst per 1 maart 1811 zijn gebeurd, want op
die datum trad de eerste bewaarder in Middel
burg aan: Cornelis Johannis Serlé (1756), die
dat tot zijn overlijden in 1821 bleef.
Bewogen geschiedenis
Het kadaster en de openbare registers in Zee
land hebben een bewogen geschiedenis:
Tijdens de oorlogsdagen in mei 1940 zijn alle
documenten bij het Kadaster te Middelburg
verbrand ten gevolge van een bombardement,
uitgezonderd de duplicaat veldwerken.
Ook administratief is in Zeeland het nodige
gebeurd: de reconstructie van de verloren
gegane administratie in Middelburg, het vele
werk aan de twee herverkavelingen, de start
van een kadastrale registratie op kaartsysteem
en de proef met de automatisering van de
kadastrale registratie. In 1985 was de automa
tisering van de kadastrale registratie in Zee
land voltooid. Sinds 2009 heeft het Kadaster
geen vestiging meer in Zeeland, hoewel de
kadastrale gegevens achter iedere voordeur
digitaal raadpleegbaar kunnen zijn.
Goes
Huisvesting
In september 1858 wordt in de krant meege
deeld dat het Kadaster verhuist van Vlasmarkt,
wijk A 46 naar de Lange Kerkstraat, wijk C
43, in het oude Franse schoollokaal.
In de correspondentie van het Kadaster te
Goes van 1883 bevindt zich een huurcontract
van het pand Oostsingel E 43 te Goes en per
1 mei 1889 wordt een pand gehuurd aan de
Beestenmarkt D 125. In deze panden heeft het
Kadaster kantoor gehouden totdat men per
1 mei 1914 een nieuw onderkomen kreeg: het
belastingkantoor aan Ravelijn de Groene Jager
5 te Goes (afb. 2). Daar is het Kadaster geves
tigd geweest tot de samenvoeging met Middel
burg per 1 november 1960. Tijdens de Tweede
Wereldoorlog zijn er de nodige problemen
geweest met de huisvesting. Uit de correspon
dentie blijkt dat men in september 1944 kan
toor hield in het huis van notaris Van Dissel te
Goes. De kantoormeubelen en tekenbenodigd-
Vestigingen
In het schema op de volgende pagina zijn de
vestigingsplaatsen opgesomd, met de periode
van hun bestaan en het dienstonderdeel.
Ten gevolge van de inundatie van Walcheren
in 1944 was een herverkaveling noodzakelijk.
De watersnoodramp van 1 februari 1953
maakte als het ware een nieuwe kadastrering
nodig van grote delen van Zeeland.
Bewaarders
Van 1811 tot 1960 hebben in totaal 13 bewaar
ders Goes als standplaats gehad. Een paar per
sonen vallen op:
Willem Albert de Laet de Kanter (1793
1876); hij werd in 1859 benoemd tot Ridder
der orde van de Eikenkroon van Luxemburg.
Waaraan hij dat te danken had is mij niet
gebleken.
heden werden toen opgeslagen op de zolder
van het kantoorgebouw en de deur werd dicht
gespijkerd.
A. Rijser, van 1858 tot 1880 bewaarder te
Goes. De kranten uit die tijd lichten ons wat
voor: op 11 augustus 1880 wordt hij overge
bracht naar het huis van arrest te Middelburg,
want hij wordt verdacht van verduistering van
rijksgelden en valsheid in authentiek ge
schrift. Door het Gerechtshof te ’s-Graven-
hage wordt hij in juli 1881 veroordeeld tot 5
jaar tuchthuisstraf en 13 boeten. Gebleken
was dat hij de Staat had benadeeld voor
f. 90.000. Er zat voor hem dus geen ridder
orde in.
Frans Harting (1846-1917). Blijkbaar viel zijn
salaris erg tegen. In die tijd was het salaris
afhankelijk van de inkomsten van het kantoor
uit de tarieven. Hij dient een verzoek in om
teruggaaf van klerkenloon, wat voor zijn
rekening kwam. Het verzoek wordt niet ge
honoreerd: de bewaarder had de baten van
het kantoor Goes maar moeten bezien vóór
hij solliciteerde. In het correspondentie-
register tekent Harting aan met potlood:
“Mijn argument dat ik duurder hulp heb
moeten nemen, wordt eenvoudig geïgnoreerd.
De Heer Ingenieur laat nog altijd geen ge
legenheid voorbijgaan, om mij ongevraagd te
Tot 1839 slechts bewaring van de hypotheken openbare registers)
Vanaf 1 oktober 1974 gevormd tot directie van het kadaster en de openbare registers in de
provincie Zeeland
Afb. 2. Ravelijn de Groene Jager 5, Goes
82
83
2023-3 De Hollandse Cirkel
2023-3 De Hollandse Cirkel
Afb. 1. Landmeter bij de verwoeste Abdij in
Middelburg (1940)
plaats van vestiging
Goes
Oostburg
Sint Maartensdijk
Zierikzee
Hulst
Middelburg
Samengevoegd met Middelburg
t.b.v. herverkaveling Zeeland
Samengevoegd met Middelburg
opmerkingen
Samengevoegd met Middelburg
Samengevoegd met Goes
Samengevoegd met Rotterdam
periode
1811*-1960
1933-1960
1832-1839
1832-1839
1811*-2009
±1933-2009
1946-2009
1832-1844
1832-1839
1832-1839
1953-1962
1811*-1966
±1935-1966
1953-1966
1832-1839
dienstonderdeel
Bewaring van de hypotheken en het kadaster
Landmeetkundige dienst
Bijzondere bewaring van het kadaster
Bijzondere bewaring van het kadaster
Bewaring van de hypotheken en het kadaster**
Landmeetkundige dienst**
Ruilverkavelingsdienst**
Provinciale bewaring van het kadaster
Bijzondere bewaring van het kadaster
Bijzondere bewaring van het kadaster
Ruilverkavelingsdienst
Bewaring van de hypotheken en het kadaster
Landmeetkundige dienst
Ruilverkavelingsdienst
Bijzondere bewaring van het kadaster
