,,du 5-11-1842 les parcelles nos 1 et 2,
„Section B de la Commune de Wortel
,,(B.) étant cédées aux Pays-Bas, sont
„détachées de la Commune et feront
„partie a l'avenir de celle de Baar-le-
„Nassau (P.B.)".
Uit het bovenstaande blijkt wel overduidelijk
hoe ernstig de verschillende commissies zich
van hun taak hebben gekweten, echter is
er in het P.V. van 1836/41 geen aandacht
geschonken aan de ongenummerde wegen.
Dat dit tot moeilijkheden heeft geleid en in
feite dit nog steeds doet, ligt voor de hand.
Stilzwijgend wordt aangenomen dat niet in
de enclaves vallende wegen van Nederlandse
nationaliteit zijn; worden de wegen aan een
zijde begrensd door Belgische, aan de andere
zijde door Nederlandse percelen, dan wordt
de grens geacht te zijn de as van de weg,
waarbij deze as niet behoeft samen te vallen
met de huidige toestand (denk hierbij aan
wegverbreding aan een zijde).
Een verkeersongeval, waarbij ik zelf enige
jaren geleden betrokken was, bleek zich te
hebben afgespeeld op Belgisch gebied en dus
diende, voor het afleggen van een verklaring,
de komst van de Belgische verkeerspolitie te
worden afgewacht; dit afwachten duurde van
9.15 tot 11.45 uur v.m., zodat wij ons geluk
kig konden prijzen, dat er geen ernstige com
plicaties waren. Hier moest het Belgisch recht
zijn loop hebben, resulterend in een oproep
voor mij om voor de vrederechter in Hoog
straten te verschijnen.
Aan de huizen, welke zich weinig van elkaar
onderscheiden, ziet men aan de plaatjes der
huisnummers van welke nationaliteit ze zijn.
Witte platen met zwarte nummers: Belgisch;
zwarte, kleinere, plaatjes met witte nummers
geven de Nederlandse huizen aan. Op so
ciaal-economisch gebied zijn er de nodige
wrijfpunten: het onderhoud van de gemeen
schappelijke wegen geschiedt meestal door
Baarle-Nassau; van zuiver Belgische wegen
als Katerstraat en Klokkestraat is dit door
België uitgevoerd, waarbij het soort wegdek
een punt van discussie was. Hier is een ge
sloten wegdek aangebracht, terwijl van Ne
derlandse zijde was aangedrongen op een
klinkerbestrating met het oog op geprojec
teerde, gemeenschappelijke rioleringswerk
zaamheden. U moet echter niet denken, dat
hierdoor grote spanningen ontstaan; dit ligt
niet in de aard van deze grensbevolking, die
er overigens bijzonder op uit is om profijt te
trekken van schommelingen in de prijzen aan
weerszijden van de grens. Een aardig voor
beeld ter illustratie. Bij verkoop van een aan
tal bouwterreintjes langs een weg had een
der toekomstige eigenaren belang bij een re
constructie van de Hollandse perceelsgrens.
Hier bleek namelijk achter het Nederlandse
perceel een Belgische strook te liggen van
ongeveer 8 m, op het terrein met het eerste
één geheel vormend. De bedoeling van de
koper was om achter zijn huis een varkens-
schuur te bouwen, maar dan op Belgisch ge
bied, daar het „opzetten" van varkens in het
buitenland meer rendement gaf dan in ons
land! Voorbeelden zijn er te over om aan te
tonen, dat hier van een zeer zonderlinge toe
stand kan worden gesproken. Een optrekken
der prijzen in Benelux-verband is een oplos
sing, ware het niet, dat de prijzen in België
(en ook de lonen) veel hoger liggen dan bij
ons. Huizen, welke in Baarle-Nassau worden
verhuurd tegen 27,50 p.m. doen naar Bel
gische maatstaven 900 b.frcs (ongeveer
67,50).
Zo al gesproken kan worden van een „Ré-
paire de fraudeurs" (petitie van 1785) zou
ik dit willen uitstrekken over allen in dit
grensgebied, waar uitsluitend gedacht wordt
in „frankskes". Bij overdracht van onroerend
goed, waarbij gedeeltelijke percelen zijn be
trokken, wordt in de desbetreffende akte
steeds vermeld: „zoals een en ander op het
terrein is afgepaald". Niets is minder juist
in dit gebied van „wandelende grenzen" en
wordt landmeetkundige hulp ingeroepen voor
het op de juiste grootte uitzetten op het ter
rein, dan spelen de kosten, welke soms hon
derden guldens bedragen absoluut geen rol,
immers naar Belgische maatstaven liggen de
grondprijzen veel hoger.
De kadastrale kaart geeft aan de Neder
landse landmeter de nodige moeilijkheden.
Ter illustratie voeg ik hierbij een afdrukje
van een gedeelte van de kern van B/Nassau,
waarop links bovenaan de provinciale weg
van Chaam het dorp binnenkomt. Deze weg
is aanmerkelijk verbreed, waarvoor grond
aankopen hebben plaats gevonden, meting
is gevolgd en toepassing alleen plaats kon
vinden tot de enclaves! Gegevens van deze
gearceerde gedeelten bezitten wij niet, be
halve de afbeelding op het minuutplan.
Oriëntering in gebieden met geringe bebou
wing, waar plotseling op een smalle Belgische
enclave een grote boerderij is gebouwd, doet
de landmeter wel eens zoeken en het is wel
zeer te betreuren, dat de grenswijziging van
1892 niet is doorgegaan.
28
