92
ook hier in het uiterste zuiden, over de
oceaan, een gebied uitgespaard. Of de teke
naar dit gebied als bewoond beschouwde,
blijkt uit de beschrijving niet. Santarem heeft
deze en andere kartografische uitingen opge
nomen in zijn .Atlas compose de mappemon-
des". Volgens diens weergave is de alles-
omringende zee volgetekend met (gestyleer-
de) vissen. De vorm van de Beatuskaart is
rechthoekig.
De Straatsburgkaart (9e eeuw) en de Sallust-
kaarten te Leipzig (9e of 10e eeuw) zijn zeer
vaag en bevatten weinig opschriften en an
dere details.
In de 9e eeuw liggen de talrijke notities van
geschiedschrijvers en kartografen op de tafel
van de Romeinse generaal Flavus Arrianus,
de man die zich opmaakte om het nageslacht
een uitvoerige levensbeschrijving van Alex
ander de Grote te geven.
Sedert 622, met de opkomst van Mohammed,
steeg de macht van de Mohammedaanse we
reld snel en de volkeren van de Islam werden
de intellectuele leiders. Vooral het uitgebreide
vertaalbureau van kalief Harun-el-Raschid
(786—809) bevorderde de wetenschap. In de
Syrische woestijn werd een boog van de
meridiaan gemeten. Als maat gebruikten de
landmetersploegen daarbij lange touwen.
Tussen 36° N. en 38° N. werd tweemaal ge
meten. Als gemiddelde lengte vonden zij
56~/3 Arabische mijl; dit resultaat week slechts
°/c af van de werkelijkheid.
Veel kaarten maakten de Mohammedanen
niet. Van enige importantie is die van al-Idrisi
(of. Edrisi) van 1154. En hiermee zijn we dan
reeds in periode II gekomen. Idrisi werd in
1100 als zoon van een Arabische vorst in
Ceuta geboren. Hij was een vooraanstaand
aardrijkskundige en arts, die door koning
Roger II (1130—1154) aan het hof van Pa
lermo werd geroepen. Ook zijn wereldkaart,
die we hier sterk verkleind afbeelden, heeft
de discusvorm. In nauw verband met deze
kaart stond het z.g. Rogerboek met de poë
tische titel „Vreugde voor hen, die de landen
der aarde willen bereizen Het origineel van
de Idrisi-kaart, in 15 jaar gegraveerd in een
zilveren tafel, is verloren gegaan (Miller). De
bijbehorende 70 detailkaarten thans in de
Nationale Bibliotheek te Parijs tonen,
vooral waar het de Middellandse Zeekust,
India en het stroomgebied van de Nijl betreft,
Wereldkaart van Edrisi op een zilver
plaat (sterk verkleind).
12e eeuw. Bron: Youssouf Kamel,
Monumenta Cart., Tome III, 1934.
Cliché van Peschal, Geschichte der
Erdkunde.
