93
dat hij een grote aardrijkskundige kennis be
zat. De aan elkaar gepaste kaarten zouden
van de oorspronkelijke gekopieerd zijn. Zon
der rand hebben deze een oppervlakte van
33 X 21 cm. Zij bevatten 2064 namen van
steden, voor het grootste deel ook nu nog
terug te lezen of te oriënteren. Evenals op
de meeste Arabische kaarten is het zuiden
boven.
Idrisi droeg ook bij tot de ontwikkeling van
de portolanen (zee- en havenkaarten) voor
de navigators van de volgende eeuw, toen
vooral ook in Italië een grote opleving van de
drang naar kennis viel waar te nemen.
Hij is de voornaamste van de Arabische mid
deleeuwse aardrijkskundigen. Zoals Ptole-
maeus in de oudere tijd de aarde beschreef
naar de beschikbare gegevens uit het Helle
nistische tijdperk en zijn kaarten aan de (ge
leerde) wereld gaf, zo deed Idrisi dat 1000
jaar later. Zijn atlas van 1150 werd tot aan
de ontdekking van Amerika door de geogra
fen als het standaardwerk beschouwd. De
kaart op zilver verdween, de uitvoerige tekst
het Rogerboek bleef bewaard (Miller).
Ook Idrisi's wereldbeeld was nog niet het
onze. De aarde was volgens hem een globe,
drijvend in een oceaan als een ei in een kom
met water. De helft boven water was be
woond.
Vergelijkt men de Idrisi-kaart met de grote
wereldkaart van Haldingham in de Heres-
ford-kathedraal, vervaardigd in 1280, dan
blijkt wel dat de Arabieren van toen verder
waren dan de Christenen. Vreemd genoeg
bevat deze Heresford-kaart van 1,62 m X
1,32 m niets dat herinnert aan Idrisi, noch
iets dat herinnert aan de Angelsaksische kaart
van de 10e eeuw. Hij bevat niets van Enge
land. De vorm is ovaal. Hij is bedekt met
godsdienstige concepties (Hof van Eden,
verdrijving van Adam en Eva, toren van Ba-
bel, Apostelen). Hier ziet men Jeruzalem in
het centrum, bij de Azteken was dat het
mythische land Tollen, de bakermat van hun
cultuur, de Arabieren plaatsten Arim in het
midden, de Perzen: Kangdiz, de Grieken de
tempel van Delphi met het orakel, Anaximan-
der noemde Agaïs het wereldcentrum. Slechts
de naam van dat centrum verandert, de
grondgedachte blijft! (Een verwijzing naar
het Paradijs „Hic est paradises'' vonden wij
ook op de St.-Denis-kaart uit de 14e eeuw.)
Een afbeelding van de Heresford-kaart is te
zien in het Brits Museum.
Meestal zijn deze kaarten te groot om hier af
te beelden.
Met de afbeelding van een interessant stuk
uit de muntenafdeling van de Nationale Bi
bliotheek te Parijs willen wij dit tweede ge
deelte van ons overzicht besluiten. Het is
één zijde van een bronzen medaille van 1461,
een stuk, waaruit blijkt hoe lang men reeds
geloofde in het bestaan van een vast land,
verschillend van de drie toen bekende wereld
delen. Graveur is Francesco Laurana, eens
een beroemd Italiaanse artiest. De beeldenaar
aan de andere zijde is Charles IV van Anjou,
broer van de koning van Sicilië (1414
1475).
De oneindige wereldzee omgeeft ook hier de
wereld. De Eolus-figuren aan vier kanten
ontbreken niet.
In de tijd van Tiberius en Augustinus werden
meermalen aardbollen op munten gegraveerd.
Toch was de bolvorm van de aarde bij de
Romeinen nooit populair geworden. Waar
schijnlijk staat de, oudste wereldkaart op een
gouden medaille uit 22 v. Chr. Afgebeeld zijn
daar drie aardedelen (orbem triquetrum). Een
foto is te vinden in Miller III.
Voorkant van de Laurana-medaille (Hól), diameter
70 mm, met windgoden aan vier kanten. De afgebeelde
wereldkaart is omringd door de Okeanos.
In één van de volgende nummers worden o.m.
de Beatus-kaarten, de Florentijnse zeekaart en
verschillende andere opgenomen. Een tweede
literatuurlijst volgt na overzicht III.
