114
ook cm-golven als draaggolven waarop meter-
golven voor de eigenlijke afstandmeting wor
den gemoduleerd (ingeprent).
Deze modulatie kan op twee manieren ge
schieden, n.l. amplitudemodulatie (AM) en
frequentiemodulatie (FM), waarbij resp. de
sterkte en de frequentie van de draaggolf
worden gevarieerd in het ritme van de modu
latiefrequentie. Zie fig. 5, waarin de begrip
pen AM en FM schematisch in beeld zijn ge
bracht voor een draaggolffrequentie van
3000 MHz (2 10 cm) en een modulatie
frequentie van 10 MHz (2 30 m). Beide
soorten modulaties worden in de tellurometer
toegepast, waarbij de golflengte van de modu
latiefrequentie is voor te stellen als een maat-
eenheid van ca. 30 meter, waarmee de dub
bele afstand, overeenkomende met de looptijd
der golven, wordt gemeten.
T iio~9sec.
tydschaa/
io sec
draaggolf f free/ - 3000MHz
modulatie fret/ - 10 MHz)
amplitude -gemoduleerde draaggolf
AM
frequentie -gemoduleerde
FM
f 10 5 AM en FM sc/emabxh voorgesteld
Opmerking:
1De voortplantingswetten zijn van een ge
moduleerde golf gelijk aan die van een onge-
moduleerde.
2) Frequentiegemoduleerde golven hebben
de gunstige eigenschap, dat zij minder ge
voelig zijn voor storingen.
5. De werking
In fig. 6 is de werking van de tellurometer in
een vereenvoudigd blokschema voorgesteld,
links het hoofdinstrument, rechts het neven
instrument. Voor het hiernavolgende wordt
verwezen naar deze figuur.
Door de zender van het hoofdinstrument
wordt een draaggolf uitgezonden van b.v.
Bij het samenstellen van deze paragraaf werd ge
waardeerde medewerking verleend door Ir J. C. de
Munck van de T.H. te Delft.
3000 MHz (2 10 cm). Deze frequentie
wordt opgewekt in een „klystron", een elek
tronenbuis voor zeer hoge frequenties, welke
is geplaatst in een ringvormige holle ruimte
(trilholte of cavity), waarin elektromagne
tische golven kunnen resoneren. Door het
volume van de trilholte enigszins te variëren
met behulp van een beweegbare metalen
staaf, die met een afstemknop is te bedienen,
kan de opgewekte frequentie een weinig ver
anderd worden, n.l. van ca. 2800 MHz tot ca.
3200 MHz. Deze frequentie wordt aan de
antenne toegevoegd door koppeling van deze
antenne met de trilholte. De draaggolffre
quentie kan door schakelaars frequentie-
gemoduleerd worden óf met de spraak van de
microfoon, óf met de frequentie van één van
de kwartskristallen A, B, C of D. Een kwarts
kristal is een dun plaatje kwarts, dat een wis
selspanning van constante frequentie kan af
geven. In de fig. is de schakeling op het
A-kristal aangegeven, waardoor de draaggolf
van 3000 MHz, frequentie-gemoduleerd met
10 MHz, wordt uitgezonden naar het neven
instrument.
Evenals bij de zender van het hoofdinstru
ment, bestaat het zendsignaal van het neven
instrument uit een draaggolffrequentie nu
echter van b.v. 3033 MHz (n.l. steeds
33 MHz hoger dan in het hoofdinstrument)
en een modulatiefrequentie afkomstig van
kristallen A-j-, A.-, B. C of D. die zó zijn
gekozen, dat hun frequentie 1000 Hz verschilt
tgdsc/aa/
I msec
AM-IOOO Hz-smus
'ngang /mpu/s vormer
neven/ns ér.
FM mpu/s /O00 Hz
fut ég eng tmgu/t vormer
nevemnstrJ
Heé resultaat
i i
Fig. 7
an de tmpu/svormer van Aeé neveninstrument
tgdsc/ao/
T 1 msec
AMIOOO Hz -smus
(voor cir/e/vormlge
tgdóastsj
FM - impu/s /OOO Hz
a/s fase-Indicator op onder
druA/mgsrooster van AsóJ
Het faseverschil tussen impu/s e
ff
smus van het hoofdinstrument
