154
zijn actualiteit waard is in groter kring be
kendheid te verkrijgen. Edelmann, Vermes-
sungsrat te Heindenheim an der Brenz, ver
telt hierin over de praktische resultaten welke
door samenwerking tussen de „Photogram-
metrie G.m.b.H. te München en de Gemeen
telijke Landmeetkundige Dienst van Heiden-
heim werden verkregen. Het is in West-Duits-
land gelijk als in Nederland: de landmeetkun
dige diensten kunnen er op de klassieke ma
nier het werk niet meer aan. De gemeenten
worden t.a.v. een uitbreidingsplan eenvoudig
niet meer voor een keus gesteld. Veelal moet
dit er binnen de kortst mogelijke tijd zijn, al
ontbreekt het de gemeente aan een kartogra-
fische ondergrond, omdat de oude kadastrale
kaart ook in Duitsland niet meer aan de eisen
als zodanig kan voldoen, welke de moderne
planologie aan een dergelijke basiskaart moet
stellen. Zo lag voor Heidenheim de zaak, toen
in 1957 bij de planning van de stadsuitbrei
ding bleek, dat binnen zeer korte termijn een
bouwplan voor 300 ha aan de stadsperiferie
moest worden voorbereid. Kaartenmaken
m.b.v. de terrestrische methode van werken
zou wegens het gebrek aan personeel eenvou
digweg onmogelijk zijn. Vandaar: fotogram-
metrisch. In 't zelfde jaar gaf het stadsbestuur
toestemming, de stap te wagen en temeer, om
dat geen tijd verloren mocht gaan. Verlangd
werden kaarten op schaal 1 1000, met alle
topografische bijzonderheden van het terrein
en met hoogtelijnen in metersafstand. Nauw-
keurigheidseisen voor de afstanden 0,2 mm,
voor de hoogte ca. 20 cm. In totaal moesten
64 paspunten door de gemeentelijke dienst
worden bepaald. Van de aanwezige grens
stenen werden er zo veel door het merken met
olieverf gesignaliseerd, dat de eigendoms-
grenzen met voldoende nauwkeurigheid in de
kaart konden worden gepast.
Op Pinksterzondag 25 mei 1958 werd de foto-
vlucht (hoogte ca. 900 m) uitgevoerd. Begin
juni al werden de afdrukken aan de Gemeente
ter beschikking gesteld, foto's zo haarscherp,
dat zelfs grensstenen met 6x8 afmeting ge
makkelijk konden worden herkend. In januari
1959 was de uitwerking van de foto's zover
gevorderd, dat het stadsbestuur de beschik
king kreeg over een kaart 1 10.000, een
mozaïek 1 5000, een kadasterkaart 1 2500
met hoogtelijnen, een topografische kaart van
de a.s. uitbreiding 1 1000 en een reliefmodel
1 1000. Mei 1959 kon onder planologen een
prijsvraag worden uitgeschreven voor een
ontwerp-uitbreidingsplan, op grond van tot in
de finesses verzorgd basismateriaal.
Wat de bereikte nauwkeurigheid betreft,
kwam Edelmann tot verrassend goede resul
taten t.a.v. de afstandscontrole. Slechts een
enkele gemarkeerde grenssteen vertoonde een
afwijking van 0,2 mm. De optische kaartering
der hoogtelijnen was bevredigend in dit ter
rein, waar hoogteverschillen van ca. 90 m be
stonden.
Schr. beveelt een methode aan, bij kleine ob
jecten het vliegwerk samen te voegen: 100 km
afstanden spelen voor een vliegtuig geen rol.
Het op de markt brengen, door de Magyar
Optikai Müvek (M.O.M.) van de precisie-
theodoliet Te-Bl, gaf Karoly Bors de goede
gelegenheid, in het Hongaarse vaktijdschrift
Geodézia és Kartografia van
1960 nr. 2 een artikel te publiceren over de
problemen, die zich voordoen en moeten wor
den opgelost bij de constructie van de mo
derne hoekmeetinstrumenten. De vele duide
lijke illustraties zijn zeer instructief, vooral
voor de lezers, die zich interesseren voor de
opbouw van de hedendaagse theodolieten en
die ook wel met die van achter het ijzeren
gordijn in kennis willen komen (bij de Mom-
Te-B 1 is schatting der aflezing tot in tiende
decimilligraden mogelijk). In hetzelfde num
mer: dr. Istvan Hegedüs schreef een verhan
deling over de mogelijkheden voor de bodem
kunde bij gebruik van luchtfoto's, een op veel
materiaal en buitenlandse literatuur rustende
studie. Schr. beveelt een proef aan met spe
ciaal voor de bodemkaartering opgenomen
vliegkaarten; een proef die wellicht ook voor
de ruilverkavelingsschattingen van belang kan
zijn.
Lezers van ons tijdschrift die kartografie be
oefenen, wordt kennisname aanbevolen van
de artikelen van dr. Fakacs (Het vraagstuk
der nomenclatuur in de kartografie) en van
Sziladi (Bodemrelief op de geografische
kaarten).
Russische aardrijkskundige literatuur
in Engelse vertaling
De .American Geographical Society"
(Broadway, New York 32), is kortgeleden
begonnen met de uitgave van een maand
blad „Soviet Geography: Review
and Translatio n". De bedoeling van
de uitgave van dit tijdschrift is, de vruchten
van Russische onderzoekingen toegankelijk te
maken voor de Amerikaanse geografen, als
ook vakcontacten tussen Amerikanen en
Russen te leggen. De meeste artikelen zijn
