175
door L. R. M. v. d. Brink, ing., chef-cartograaf A, hoofd teken
afdeling Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat te Delft.
III. De grondvormen van onze lettertekens
Het schrift als middel tot het uitdrukken van
gedachten en doorgeven van mededelingen
kan in twee groepen onderscheiden worden:
het niet-alfabetische of beeldschrift, waar
mede begrippen, woorden en (of) lettergre
pen aangeduid worden door realistische of
symbolische afbeeldingen, of vereenvoudigin
gen daarvan.
Het alfabetische of letterschrift, bestaande
uit een samenstelling van tekens voor de mede
klinkers (consonanten), al of niet uitgebreid
met tekens voor klinkers (vocalen). Een der
gelijke samenstelling heet alfabet, een woord
afgeleid uit de eerste twee letters alpha en
bèta van het Griekse alfabet.
Tot de eerste groep behoren o.a. het Sume-
risch schrift (spijkerschrift), het Egyptisch
schrift (hiërogliefen), het Phoenicisch schrift,
het Chinees en Japans schrift.
De tweede groep is vertegenwoordigd door
het Grieks schrift, het Romeins schrift, het
Gotisch schrift, het Arabisch schrift, e.a.
Overgangsvormen, een combinatie van beeld
schrift voor een woord- en lettergreepsysteem
en lettertekens voor medeklinkers, zijn onder
de oude Semietische schriftsoorten te vinden.
De hierboven gegeven indeling is slechts een
primitief overzicht in het zeer uitgebreide ter
rein van schriftsystemen. Het wekt de indruk
van een bij definitie ontstaan en in begrensde
tijdsperioden voortbestaan van afzonderlijke
systemen. Het tegendeel is het geval; geleide
lijke ontwikkeling speelt hier een grote rol, en
dit wordt in het boek 50 Eeuwen Schrift van
B. Engelhart en F. de Clercq wel duidelijk tot
uitdrukking gebracht in de bondige samen
vatting:
,,in een eeuwenlange periode vond de mens
langzamerhand voor zijn andere dan mon
delinge mededelingen het systeem dat wij
thans kennen. Er ontstond een voorwerp-
taal en, ongeveer gelijktijdig, een .be
gripsschrift", dat nog niet gedétailleerd
was, maar slechts een idee ,,in kaart", ,,in
beeld" bracht. Van daar naar het woord
klankschrift en daarna via het lettergreep
schrift naar het zuivere klankschrift was
weer een uiterst lange weg. Innerlijk-psy-
chologische, maar ook uiterlijke factoren
hebben die evolutie begunstigd en kunnen
thans worden te hulp geroepen ter ver
klaring ervan. Maar er is uiteraard geen
sprake van, dat het schrift, een schrift
systeem of een nieuw stadium van een
schriftsysteem ineens zou zijn „uitgevon
den". Deze ontwikkeling heeft organisch
plaatsgevonden, langzaamaan en nage
noeg parallel met het voortschrijden van
de menselijke cultuur."
Voor een nadere studie zij verwezen naar dit
boek (uitgeverij Het Spectrum), alsmede naar
hoofdstuk B in het Buchstabenbuch van E.
Nerdinger.
Beeldschrift wordt naast letterschrift heden
ten dage toegepast. We treffen het aan in de
kosmografie en wiskunde, op weerkaartjes en
verkeersborden. Ook de kaarttekenaar kent
beide wijzen van uitdrukken.
Rectificatie. In Hoofdstuk II (zie Geodesia nr. 6 van deze jaargang) wordt op pag. 125 onder b. tweemaal ver
wezen naar Ia, dit dient te worden gewijzigd in Ila. Het betreft dus een verwijzing naar het onmiddellijk
voorafgaande op pag. 124.
