194
dat men de grenzen van de Middellandse Zee
en de Zwart Zee heeft willen aangeven. Ook
vindt men (ruw geschetst) de Nijl, de
Euphraat en de Tigris. Op de bestaande
kopieën vonden we ons land aangeduid als
Hollandia, Holand of Hoilandia.
Graag hadden wij meer specimena uit deze
eeuw besproken, maar wij moeten volstaan
met een afbeelding van de kaart van Sanuto
(in het volgende artikel), die, in 1320 ge
maakt, invloeden van Idrisi's werk doet ver
moeden en kennis van andere Arabische
aardrijkskundigen, tevens van de Ptolemaeus-
kaarten.
De meeste van de op de voorgaande blad
zijden beschreven kaarten waren meer be
stemd voor de geleerden dan voor het grote
publiek. Systematische metingen, vooral ten
behoeve van en in verband met ontdekkings
reizen, worden vóór de 15e eeuw zelden ge
vonden.
De reiziger had ongetwijfeld meer aan de
wegkaarten (itineraria)die veelvuldig ge
bruikt werden. Men onderscheidde twee soor
ten, de itineraria annotata met alleen de
namen der plaatsen en stations langs de
heerwegen, met afstanden, en de itineraria
picta, waarop ook de provincies zijn aangege
ven, de inwonertallen, de bergen en de rivie
ren. Enige wiskundige grondslag ontbreekt
hier.
De Romeinse wegenkaarten kenden alleen
rechte lijnen. Van dit soort kennen wij geen
enkele volledige kopie, gelukkig wel een frag
ment van 12 perkamentbladen. Deze stammen
uit de 3e of begin 4e eeuw. Ons fragment zou
door een Dominicaner monnik te Colmar in
de 13e eeuw gemaakt zijn naar een verloren
geraakt voorbeeld; het berust in de Keizer
lijke bibliotheek te Wenen. Dr. Peutinger,
raadsheer van Keizer Maximiliaan, te Augs
burg, liet van dit fragment een aantal kopieën
vervaardigen. Naar hem kreeg het stuk de
naam Tabula Peutingeriana. Er is veel over
geschreven. Een bibliografie treft men aan in
het Geographisch jahrbuch, dl. X en
dl. XIX. Wij hebben hier opgenomen een
klein gedeelte links van de strookkaart, die
6,82 m lang is en ca. 34 cm breed.
Jammer, heel jammer, dat de uitgebreide
metingen, die er ongetwijfeld aan ten grond
slag lagen, verloren zijn gegaan. Met alle
Romeinse kaarten heeft deze de grondge
dachte gemeen, dat een oceaan de hele wereld
omspoelt. De namen van de zeeën wijzen
8 wrs>
tóm'v
$Vf<s i" i-Ai&it'.'
Toic?>
hwcaru .x'-t
mi
"V~
rtfnï l] 5 CS
iiakju
**i
1i
C<Unnic,im.
ptefibtmn
- Ltmfi'n
(ImUrU ,y
imt ür/J/wrt't'ïmh'tf.vf
ficfi, Jf* thmmt hym- i J.HijdStlimi»
<-r* ,fr r4>stv<«narMrt) i
