Azië lopen de mensen rond zonder hoofd, in
de zuidelijke wereldzee bevinden zich meer
minnen met dubbele visstaart, in het noorden
zijn Siamese tweelingen afgebeeld. Een groot
verschil is echter, dat het kompas het moge
lijk maakt, een juiste koers te varen. De mag
neten waren al lang bekend.) De magneet
steen in water had afgedaan.
Een bespreking van verschillende andere ge
kleurde ronde wereldkaarten moet hier ach
terwege blijven. Was dit niet noodzakelijk,
wij zouden dan zeker ook plaats geven aan
de oost-gerichte incunabelkaart van Lübeck
(1475) uit ,,Rudimentum Novitiorum", volge-
tekend met torens en met op heuvels gebouw
de kastelen en aan de door Kardinaal Borgia
ontdekte zuid-gerichte kaart uit de 16e eeuw,
nu in het Vaticaan, die net als de vorige meer
decoratief dan topografisch is bewerkt. Het is
een archiefstuk vol, gortvol met dier- en men
senfiguurtjes, schepen en huisjes. Vergeleken
met de eerder genoemde incunabelkaart bevat
deze toch nog meer aardrijkskundige gege
vens.
Hieronder hebben wij nog afgebeeld de rad-
kaart van Petrus de Aliaco (1483) met een
diameter van 202 mm. Men ziet de keerkrin
gen, de landsnamen en de namen der wereld
delen, maar geen landsgrenzen. In Afrika is
de Mons Athlas apart voorgesteld. De Mare
Mediterraneu is alleen vermeld. Evenals op
vele andere wordt ook op deze weer gewaar
schuwd, dat het noordelijk gebied wegens de
koude onbewoonbaar is. De kaart is ontleend
aan „Ymago Mundi" van Aliaco (Kardinaal
Pierre D'Ailly, dezelfde, die in 1480 „Com
pendium Cosmographica" schreef).
In overzicht V zullen kaartwerken van Ruysch,
de Stobnicza, Münster en Grynaeus de revue
passeren, waarmee we dan tot ongeveer het
midden van de 16e eeuw zijn gevorderd.
tropicus caprfcornf
Clrmtue
gepttma ffgura.
|Sol? fcpcécrtoar.
16
van Aliaco (1483)
fnndt
tignri» 'Bugrfct
ff ittStt. .m*
"Rooua
rtoart mteittrwifövTqjtni élffion» '7 gin
gt Plufoltturppaab «(frica "Libit |1
ypafprn
19 cancrï
EfbCriv» Crogoöit*
dOona atb'aa matca^.^^ rt>roe
bi ratio rtfpWtó
jfitblafarfoa pcrfitbebit*
6tf Dtüwfcüj mwioll fe mi
Andiatatft r^nocrialc Tvlrra mTtae bitarów
otfnfcvtcjbiftomeintrtid» Spijcumcll
figot* frrait.riiii.capitulo<i plariby alii* pro Dioifione ttrre in trra porteen fi
ntlittr pro bidiinaione man# acqoorübam flominó ac regtonóbicgra trempli pofito
rum quia particularior oiftinalo mafort figura rtquirit.<7fo»rr mebirerraneü rrit ab
occano prr ftrfctum mrató circa bifpania prepe gabea bcrejUa. /clparevfro rubru erie
ab oaano circa rnrbió oricciai mmbiri io cft verfua meribié circa mebló ojiitia 9 oca
tentia cuiue litorcvir in ano ttrminua inbid oaanl noufgatione attlngimr.
Vpboiti
3rópb<
-pjdiara^fppo Crcutua
Ifimrtaab'fat5ra9i "Futbruia
futaaorinfcA n pntbiottt-ifr.
•rricoa. "Fegfo inbabi
tabir ppttr algor* X.
etoötta HpM
Radkaart
