De toepassing van
-J—
nieuwe constructieëlementen bij de bouw
van fotogrammetriscbe instrumenten
door H. Meijer, ing., Landmeetkundig Hoofdambtenaar van de
Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat, afd. fotogrammetrie
Het zijn vooral de, reeds langer bekende,
elektrische en elektronische apparaten, die als
nieuwe constructieëlementen bij de bouw van
de fotogrammetrische instrumenten zijn toege
past. Alhoewel de idee om deze apparaten te
gebruiken op zich zelf ook niet nieuw is, we
denken b.v. aan de elektrische coördinatograaf
van Nistri, is de toepassing ervan eerst in de
laatste tijd meer algemeen geworden.
Enerzijds hebben de constructeurs de hiermee
geboden mogelijkheden benut om de reeds be
staande instrumenten te verbeteren, voorzover
het de bediening aangaat, anderzijds hebben
ze geheel nieuwe instrumententypes kunnen
bouwen. Zo zijn, om een voorbeeld te noe
men, de lastig te bereiken co- en 93-instellingen
bij de stereoplanigraaf van Zeiss thans met
elektromotoren uitgerust, zodat de bediening
met behulp van eenvoudige, direct bereikbare
schakelknoppen kan geschieden. Ook voor de
bx- instelling is nu een elektromotor aange
bracht, terwijl voor de Z-instelling reeds eer
der elektromotoren werden toegepast.
De „bediening op afstand'' maakt het moge
lijk, om door een eenvoudig schakelkastje, op
allerlei, anders moeilijk te bereiken plaatsen,
instellingen te verrichten. Dit maakt een ge
sloten opbouw van de instrumenten mogelijk.
Vooral bij de nieuwe instrumenten heeft men
hiervan gebruik gemaakt. Zo kan het gebeu
ren dat men nu van het instrument niets an
ders ziet dan een gesloten metalen kast, met
aan de voorkant de oculairen en de regel-
knoppen en de wielen of knoppen voor de
verdere bediening. Door luiken of deuren kan
men toegang tot het „instrument" krijgen om
b.v. de beelden in te leggen. Het geheel heeft
hierdoor aan duidelijkheid behoorlijk ingeboet,
want wat moet nu een buitenstaander er wel
van denken als hij alleen maar ziet, dat er
luchtfoto's in „de kast" gestopt worden en
dat de waarnemer, terwijl hij door kijkers het
inwendige bespiedt, door wat met knoppen en
wieltjes te manoeuvreren de coördinatograaf
over het tekenblad dirigeert, waarbij de stift
de kaart tekent. Het zachte gezoem der mo
toren verhoogt daarbij nog de geheimzinnig
heid in niet geringe mate.
In het hieronder volgende wil ik proberen een
tip van de sluier der geheimzinnigheid op te
lichten. Hiervoor is het nodig eerst enige
grondbeginselen, waarop de werking van en
kele elektrische apparaten berust, wat nader
te bekijken.
Zo is er een groep van deze apparaten, die
dus als nieuwe constructieëlementen dienen,
die in hoofdzaak berust op de eigenschap
pen van wat bekend staat als „de brug van
Wheatstone".
Wz
Wu
fig. 1
5
Wt
