constateert dan een afwijking van het bere
kende rechtlijnige verband, waaruit op een
voudige wijze de hoeveelheid gas kan worden
berekend. Fig. 5 geeft een voorbeeld van het
resultaat van een drukproef bij een goede en
bij een afgekeurde vulling; de getrokken lij
nen A en B zijn geconstrueerd volgens de
theorie met de aannamen „geen lucht" resp.
„50 cm3 lucht", de stippen geven de waarne
mingen in beide gevallen. De proef levert
geen informatie over de wijze van versprei
ding van de gemeten luchthoeveelheid; om
dat echter bij het leggen en opnemen van de
kabel de kans bestaat dat verspreide kleine
luchtbellen zich verzamelen tot grote is de
eis van luchtvrij-zijn steeds streng gehan
teerd.
5. Het uitleggen en weer opnemen van de
gevulde buis werd aanvankelijk door de
Rijkswaterstaat verzorgd met behulp van een
op een bak draaibaar opgestelde haspel.
Sinds 1958 wordt dit onderdeel van de werk
zaamheden verricht door het Rijkskabelschip
„Poolster", een schip dat geheel voor het
werken met kabels is ingericht. De in dit werk
gespecialiseerde bemanning heeft het uitleg
gen en inhieuwen van de buis onder vaak
ongeveer 10 m boven de haspel is opgesteld,
zal het water (tengevolge van de hydrostati
sche druk) in de onder aan het vat aange
sloten buis gaan stromen. De vulling van de
gehele buis duurt enkele uren voor lengten
van 1500 a 1800 m; voor 2200 m was reeds
12 uur nodig, terwijl voor 3200 m ruim 27 uur
werd genoteerd.
Na de vulling controleert men het luchtvrij-
zijn door middel van een drukproef, waarbij
men de inhoud van de buis onder druk brengt
en de daaruit voortvloeiende volumeverande
ring meet (fig. 4). Eén zijde van de buis is
bij deze proef gesloten; op het andere einde
is een peilglas gemonteerd, waarin door
waarneming van de waterspiegel de volume
verandering van de buisinhoud kan worden
gemeten.
Als er geen lucht in de buis aanwezig is, zal
een drukverhoging resulteren in een elasti
sche uitrekking van de buiswand plus een sa
mendrukking van het water. Beide effecten
zijn te berekenen; zij verlopen lineair met de
toegepaste druk. Is er echter in de buis een
gasmassa aanwezig, dan zal deze worden
samengedrukt volgens de wet van B o y 1 e,
zodat een extra volumeverandering optreedt
welke niet lineair met de druk verloopt. Men
30
vat met
water
vacoscoop
overstort
fles
eindkraan
pomp
ontluchtings
kraan
ontluchtings
leiding
Schema van vulling loden waterpasslang
Fig. 3.
manomete
water
peilglas
eindkraan 1
eindkraan 2
gesloten
drukcilinder
lucht of
stikstof
Schema van drukproef ter controle van
luchtvrijheid loden waterpasslang
Fig. 4.
