116
eerst na de Tweede Wereldoorlog in het Ame
rikaanse spraakgebruik komt en ook in Enge
land in de laatste decennia het „kadaster" een
bekende klank krijgt, dan blijkt de integratie
ervan ook in onze dagen voortgang te vinden.
In de Encyclopaedia Brittannica
(1954) zien we, dat Cadastre is ,,a register
of the real property of a country with details
of the area, the owners, and the value. A ca
dastral survey is properly, therefore, one
which gives such information as the Domes
day Book, but the term is sometimes used
loosely of the Ordnance Survey of the British
Isles, which is on sufficiently large a scale to
give the area of every field or piece of
ground."
Voor de definiëring van „Cadastral Survey''
in The Encyclopedia Americana
(1959) is vermoedelijk gebruik gemaakt van
die, welke is gepubliceerd in een studie voor
de Verenigde Naties „Modern Cartography,
Base Maps for World Needs, 1949", voorbe
reid door het Pan-American Institute of Geo
graphy and History: „Cadastral surveys in
general create, re-establish, mark and define
boundaries of tracts of land. Such surveys,
unlike scientific surveys of an informative
character which may be amended with chan
ging conditions or because they are not execu
ted according to the standards now required
for accuracy, cannot be ignored, repudiated,
altered, or corrected, and the boundaries cre
ated or re-established cannot be changed so
lonq as they control rights vested in the lands
affected.
The official record of a cadastral survey ordi
narily consists of a drawing or map and a
written description of the field work. The
drawing represents the lines surveyed show-
inq the direction and length of each of such
lines; the boundaries, description and area of
the parcel of land: and, as far as practicable,
a delineation of the topography of the region
including a representation of the culture and
improvements within the limits of the survey".
Deze definitie is daarom zo belangrijk, omdat
de Verenigde Naties met de publikatie be
oogden de aangesloten landen hiermee een
richtsnoer te geven voor wat onder „cadastral
snrvev" moet worden verstaan.
Merken we aan de ene kant een voortgang op
van de integratie van het begrip „kadaster",
anderzijds kan ons de herkomst van dit woord
intriqeren. Zoals we hiervóór reeds zagen,
werd ook in oudere literatuur tweeërlei uitleg
aan de oorsprong ervan gegeven. La Grande
Encyclopédie (Paris), Der Grosse Herder
(Duits naslagwerk, uitgave 1933), Schweizer
Lexikon (1947), de Grosse Brockhaus (Wies-
baden 1955), Chambers' Encyclopaedia (Lon
den 1955), deze alle menen het woord afkom
stig te zijn vanuit het volkslatijn „capitastrum"
wat dan vertaald zou betekenen een hoofd-
geldregister, een register voor de capitatio
terrana" (grondbelasting).
De zeer omvangrijke Enciclopedia Italiana
(1931 1939) daarentegen noemt als land
van herkomst het Griekenland der middel
eeuwen: het Italiaanse „catasto", het Franse
„cadastre", het Spaanse „catastro", komen
van het laatgriekse „katastichon", in de bete
kenis van lijst, notitieboek, register. Voor wat
het verschil in uitgangspunt betreft, vind ik het
tekenend dat in de Grand Dictionnaire Uni-
versel van Pierre Larousse, uitgave 1867 nog
wordt verteld, dat „Cadastre" komt uit het
volkslatijn „Capitastrum", geformeerd uit
„Caput" dat hoofd of kop betekent. De meest
moderne Franse encyclopedie, n.l. de Grand
Larousse uit 1960 heeft dit standpunt verla
ten en vermeldt, dat het woord afkomstig is uit
het Griekse „katastichon", register, in het oud
italiaans nog „catastro" geschreven.
Het meeste houvast biedt echter de Duitser
Von Wartburg in diens „Französisch Ety-
mologisches Wörterbuch" (1940). Deze
schrijver heeft de geschiedenis van het woord
„Cadastre" nagegaan en kwam tot de slot
som, dat het stamt van het laatgriekse woord
Katastichon, hetwelk notitieboek betekent, en
dat is samengesteld uit kata en stichon, „lijn
Het woord was in 1185 in Venetië in gebruik
genomen in het Italiaans en het Spaans idioom
als „catastro". Onderzoekingen in Franse ar
chiefstukken toonden de schrijver aan, dat het
als „koopmansregister" in 1527 en ca. 1570 in
de verfranste vorm van „cadastre" werd ge-
beziqd, vermoedelijk naast de vorm „catastre"
die de heer Von Wartburg in stukken uit 1583
en 1704 vond. Waarschijnlijk tot diep in de
18e eeuw is in Frankrijk het „cadastre" nog
uitsluitend als een onmisbaar register in de
koopmansboekhouding bedoeld. In een woor
denboek uit 1771 heet het: Cadastre: livre
journal des marchands. Von Wartburg ver
moedt, dat de bekwame Turgot het woord in
de terminologie der algemene staatsinstellin
gen heeft ingevoerd. De rest van de geschie
denis is bekend. Na de Franse Revolutie van
1789 de vaste hand van Napoleon, die kadas
trering gebood van geheel Frankrijk, later van
de ingelijfde gebieden. Het Franse „Cadas-
