Kadaster en Landmeetkunde in de Literatuur
door W. Koopmans, oud-ambtenaar van het Kadaster.
Na de verschijning van het bijzonder aardige
boekwerk „N ederland zoals hetwas
zoals het is" van IV. W. Reis heb
ben wij indertijd in het Orgaan VTAK ver
wezen naar schrijvers korte uiteenzetting van
het Groningse beklemrecht. Nu is reeds de
7e druk op de boekenmarkt. De auteur ver
telt op blz. 246 iets over de strijd tussen de
Drentse en Groningse veenontginners, ont
staan doordat de Groningers in het Ooster-
moer te ver doordrongen naar de grens van
Drenthe. Willem Lodewijk, in die tijd stad
houder van de drie noordelijke provincies,
had reeds voorzien dat deze strijd moest ko
men en daarom had hij in 1645 aan de land
meter Jan Sems opgedragen een grenslijn te
trekken door het grote moeras. Jan Sems
nam de Groninger Martinitoren als uitgangs
punt en trok een rechte lijn, van Wolfsber
gen, ten oosten van het Zuidlaarder meer
naar het kasteel Ter Haar (bij Ter Apel).
Deze grenslijn noemt men nog de Semslinie.
De twist was daarmee echter niet van de
baan. Er werd zelfs een formele veldslag ge
leverd. Hierbij loofde Adriaen Geerts Wil-
dervanck, stichter van de Veenkolonies
Veendam en Wildervank en erfpachter van
het moer, een rijksdaalder uit voor elke ge
vangen genomen Drent.
Prof. Dr. Philip Witkop heeft .Oorlog s-
brieven van Duitse studenten'
verzameld. In 1917 zijn deze bij C. L. van Lan-
genhuysen te Amsterdam als 3e druk uitgege
ven in de Ned. vertaling van Wenzel Franke-
mölle. Het is een van de tientallen beklemmen
de boeken over de eerste wereldoorlog, wel
iswaar met vele nonsensicale uitspraken van
geëxalteerde Pruisische officieren. „Het is het
gehoorzamen aan het onontkoombare bevel,
dat ons volk boven heel de wereld superieur
maakt" (blz. 75)maar ook met beschrijvingen
die ons nu nog doen huiveren. Aan het Franse
front liggen duizenden lijken in loopgraven
met 40 cm water en slijk (blz. 52). Voor deze
rubriek denken wij echter aan een nacht aan
de Rawka in Polen of Rusland op 6 januari
1915. De „officier" Walter Harich vertelt
daar, onder het gelach van de „anderen", dat
hij een arme Russische jood al zijn cigaretten
heeft afgenomen en dat hij daarna als nacht
kwartier een gouvernementsgebouw vindt,
waar op de derde verdieping nog vrije ver
trekken worden aangetroffen.
Het was een landbouwafdeling. De akten
waren uit de kasten gerukt, de kale vloer lag
overdekt met gescheurd papier. De verschil
lende aktenbundels lagen minstens een voet
hoog. Slimme soldaten hadden van dit papier
een warme legerstede gemaakt ((blz. 98).
Wij waren tenminste onderdak, zo zegt
deze student-officier Onder mijn hoofd
lag een of ander Russisch wetboek en over
mijn voeten lagen de bladen van een Russisch
kadasterboek Het werd de laatste gezel
lige dag
F. den Houter, Perzië zonder sluier
geïll.Uitg. Het Wereldvenster, Baarn,
1959.
Als het eeuwenoude Perzië was het eens het
brandpunt van Oosterse beschaving en het
centrum van de oude wereld, als het moderne
Iran is het sedert 1935 het nieuwe rijk dat
brak met het feodalisme. Het is ook het land
van de olie, waar in 1933 het Nationaal Car
tografisch Centrum werd gesticht te Teheran,
bij de opzet waarvan Prof. dr. ir. W. Scher-
merhorn adviseerde.
Het eerste project, dat spoedig voltooid zal
zijn, was het door middel van driehoeks
metingen in kaart brengen van een strook
van 50 km bij 2500 km, welke strook in het
westen moest aansluiten op de bestaande
Turkse kaarten en in het oosten op die van
Pakistan. Een' ander project was het meten
van het landniveau, van een punt aan de Per
zisch Golf af (nabij Abadan), noordwaarts
22
