Het betekenen van enkele kunststoftekeningdragers
door G. van der Wolde, N.V. Philips Gloeilampenfabriek
(Eindhoven), Hoofdgroep Technische Bedrijven, Architecten en
Ingenieursbureau, sector Terreinen
De verschillende kunststoftekeningdragers
worden de laatste jaren in steeds groter aan
tal door de verschillende landmeetkundige
diensten in ons land toegepast. De beteken
baarheid van het materiaal en de juiste inkt
soort leveren echter nog vaak moeilijkheden
op, waardoor de algehele invoering van deze
tekeningdragers bij de verschillende diensten
wordt geremd. Ook de prijs ligt meestal der
mate hoog, dat men nog te vaak van het ge
bruik van dit materiaal afziet.
In het artikel van de heer M. J. J. Flink,
3e jaargang nr. 5 (mei 1961is een uitstekend
overzicht gegeven van de verschillende kunst
stoftekeningdragers.
Hiervan wil ik twee soorten noemen die door
ons veel worden gebruikt, nl. Kodagraph en
Permatrace.
a. Kodagraph is een tekenfilm op polyvinyl-
basis. Het is zeer goed maatvast, prima
betekenbaar en is bestand tegen niet al te
hoge temperaturen. Wanneer men licht
drukken wil maken van kodagraphcal-
ques verdient het aanbeveling deze direct
te maken als de lichtdrukmachine is in
geschakeld.
Verder is er kodagraph met een lichtge
voelige laag in de handel, waardoor het
mogelijk is langs fotografische weg ver
kleiningen of kopieën te vervaardigen, die
even goed betekenbaar zijn als de minuut
calque.
b. Permatrace is een tekenfilm op polyester
basis, prima maatvast, scheurvast en be
stand tegen hogere temperaturen.
Het bezwaar dat men aanvoert tegen het
gebruik van beide materialen is dat de inkt
niet goed hecht, de inktlijnen gaan scheurtjes
vertonen of, wat nog erger is, de gedroogde
inkt springt van de tekening af.
Vooral bij reproduktie ondervindt men dan
moeilijkheden en ook de tekening zelf maakt
een slordige indruk.
Met verschillende inkten hebben we echter
proeven genomen of zij voor het betekenen
van deze kunststoftekeningdragers geschikt
waren. Het bleek dat van de in de handel ge
brachte inkten geen enkele aan alle eisen vol
deed. De resultaten waren over het algemeen
zeer miniem.
Een bijzonder goede inkt kan men echter op
de volgende wijze verkrijgen:
Men lost kaliumbichromaat (poedervormig,
kleur oranje) zodanig in water op dat een
verzadigde oplossing ontstaat. In een wrijf-
bakje maakt men met water enige inkt (Chi
nese wrijfinkt) aan, voegt een paar druppels
kaliumbichromaat toe en wrijft zolang tot de
inkt voldoende zwart is.
De toevoeging van bichromaat heeft tot resul
taat, dat de inkt na droging soepel en taai
blijft.
Deze inkt heeft vele goede eigenschappen en
op kunststoftekeningdragers toegepast heeft
het
a. een grote hechting;
b. de inktlijn springt niet van het materiaal
af (dit geldt ook voor grote ingezwarte
vlakken)
c. de inktlijn is strak, overal van gelijke dikte
en verder diepzwart (belangrijk bij repro
duktie)
Ook bereikt men een redelijk resultaat door
een paar druppels bichromaat toe te voegen
aan bijv. Pelikan T of TN inkt. Maar door
deze toevoeging wordt de inkt te grijs en moet
naderhand zover ingedampt worden totdat
de goede zwarting weer is bereikt.
Voordat men het materiaal gaat betekenen
moet men het reinigen, bijv. met vetvrije ben
zine (liever geen krijt gebruiken). Maar dit
is gevaarlijk wanneer kachels in het vertrek
aanwezig zijn.
Vaak heeft men een calque soms dagen ach
tereen op het tekenbord en het is daardoor
moeilijk deze vetvrij te houden. De eenvou
digste manier is dan ook om het te betekenen
oppervlak licht voor te gommen met potlood
gum..
Gaarne wil ik hier nog een opmerking aan
toevoegen.
Het tekenresultaat is ook wel degelijk af
hankelijk van het te gebruiken tekengereed
schap. Men dient trekpennen met extra ver
harde punten te gebruiken. De echter nog veel
toegepaste graphospen leent zich slecht voor
het betekenen van dit kunststofmateriaal.
43
Publikatie met toestemming van N.V. Philips' Gloei
lampenfabrieken (Eindhoven).
