te noemen treft ons de grote mate van
objectiviteit waarnaar gestreefd is, hetgeen
men niet van alle fotogrammetrische boeken,
aan deze kant van het ijzeren gordijn uitge
geven, kan zeggen.
Dit Kompendium, dat niet in de handel ver
krijgbaar is, is voor belangstellenden ver
baar bij de N.V. Dr. Lamers Dr. Indemans
n.v. te Amsterdam.
Dr.
Kartografie (mededelingen van de Kart-sec-
tie K.N.A.G., nr. 13). Deze overdruk uit het
Tijdschrift K.N.A.G., deel IXXVIII, 4, 1961,
bevat een zeer belangrijk artikel van (de pas
gepromoveerde) Dr. Ir. C. Koeman, ge
titeld: Een fundamentele wijziging van de op
vattingen over de geschiedenis der kartografie
van Nederland in de periode 17801830. De
schrijver concludeert eerst, dat er tussen de
periode van de Hattinga's eindigende om
streeks 1780 en 1840 geen topografische
kaarten van grote gebieden van ons land ge
maakt zijn, hetgeen betekent dat men voor
het betrouwbare gedetailleerde beeld van de
oude topografie van Nederland de eerste
editie van de Topografische kaart 18601862
moet raadplegen.
Koeman vertelt dan over zijn ontdekking van
een groot aantal manuscriptkaarten op grote
schaal (die tot nu toe verborgen waren in de
archieven der Genie), waardoor het mogelijk
is geworden voor een groot deel van ons land
het beeld van de topografie 30 a 60 jaar
verder terug te brengen. Hij karakteriseert en
evalueert deze kaarten, beschrijft herkomst en
reden van ontstaan en komt tot de verheugen
de conclusie, dat hij kennis maakte met een
nieuwe periode uit de geschiedenis van Ne
derlands topografische kaartering. Speciaal
de kaarten van (Kap. Ing. J. H.) Hottinger
noemt hij juweeltjes van topografische teke
ningen.
Er zijn nog enige honderden kaarten in deze
collectie, nu in het Algemeen Rijksarchief te
's-Gravenhage, omschreven in het „Register
van Situatie-kaarten die een onderzoek meer
dan waard zijn. Foto's van enkele fragmenten
van de gevonden bladen zijn mede in het ar
tikel opgenomen.
De overzichtskaart TH. Delft, aan de samen
stelling waarvan o.m. ook de heren E. P.
B o o d e, tekenaar A le klas en M. C. B r e e-
m a n s, chef van de tekenafdeling van het La
boratorium voor Geodesie veel hebben bijge
dragen, vormt het onderwerp van de volgende
bijdrage. Op de bijgevoegde kaart in kleuren
zijn de gebouwen van de T.H. opgezet m.b.v.
een eenvoudige parallelprojectie. Als basis is
gebruik gemaakt van de gemeentekaart van
Delft (schaal 1 5000), die uit verkleiningen
van kadastrale plans werd geboren.
De kaart is gedrukt als wandkaart (schaal
1 5000) in een oplage van 1000 ex., en als
gidskaart (schaal 1 10000) in een oplage
van 16000 ex. Een mooi stukje tekenwerk!
W. K.
Die Sonnenuhren, von L o t h a r M. L o s k e,
Ingenieur für Chronometrie und Uhrentech-
nik, Mexico, 1958. 88 biz. form. 12 x 18£ cm.
Oplage 6000.
Bij Springer-Verlag te Berlijn en Göttingen
is in de serie „Verstandliche Wissenschaft"
onder nr. 39 uitgegeven ,,Die Sonnenuhren"
- Kunstwerke der Zeitmessung und ihre Ge-
heimnisse, von Lothar M. Loske. De schrij
ver, een Mexicaans ingenieur, stelt vast, dat
door de ontwikkeling van de moderne tijd-
meetkunde nog slechts weinig mensen zoals
vroeger vertrouwd zijn met de juiste samen
hang tussen astronomie en zonnewijzer. Ir.
Loske beschrijft in dit met 58 afbeeldingen
en tekeningen verluchte werkje niet alleen
de antieke zonnewijzers en hun historische
waarde, maar ook de weg om door zelfstudie
en experiment achter de geheimen van deze
tijdmeting te komen.
Hij memoreert de reeds lang bekende scha
duwwerking. Een verticaal gestelde staaf
(Gnomon) werpt een schaduw op de grond.
De mens constateert, dat die schaduw des
morgens korter wordt tot het middaguur en
daarna telkens langer totdat zij bij zonson
dergang verdwijnt. Reeds de oude Egypte-
naren maten deze schaduwen met voeten.
De Griek Philoxenes vernam uit de mond
van zijn arts: als je nog schikkingen te tref
fen hebt, begin er dan zonder uitstel aan,
want „binnen 7 voeten" zal je sterven. Ook
daar dus het schaduwmeten met voeten.
52
Voor de rest bestaat de inhoud van dit interessante
nummer uit besprekingen van nieuwe uitgaven (kaart
van Amsterdam 1960, Morphographische Karte mit
Reliefenergie, 1 2 miljoen en de Prentice-Hall World-
Atlas)
Het adres van het secretariaat is: Park Arenberg 71,
De Bilt (U.).
