Openbaarheid van de
eigendom in de antieke wereld
255
door H. v. d, Kooij, Landmeetkundig ambtenaar van het kadaster
te St. Maartensdijk
De Hoge Raad heeft in 1912 de volgende
uitspraak gedaan: „Niet de innerlijke wil,
maar de toestemming, dat is de geopenbaar
de wil, wordt voor het tot stand komen ener
overeenkomst gevorderd.'' Voor de rechts
geldigheid van overeenkomsten die grond
eigendom betreffen is een nog verdergaande
openbaarmaking vereist: een afschrift van
de gemaakte overeenkomst moet worden
overgelegd aan het hypotheekkantoor, waar
door ieders subjectieve wilsuiting als het
ware geconfronteerd wordt met de wil van
alle anderen.
Deze gang van zaken noemt men het begin
sel van publiciteit. De overheid moet daarbij
zorgen voor een toegankelijke administratie
(kadaster), welke te allen tijde ieders rech
ten aan het licht kan brengen door de be
treffende overeenkomsten op te bergen.
Dit beginsel van publiciteit heeft vanaf oude
tijden gegolden. Er is evenwel een menigte
oplossingen voor het probleem gevonden. In
een soort rechtsgeschiedenis willen we nu
onderzoeken welke toepassingen dit beginsel
heeft gevonden in de Babylonische, Egyp
tische, Griekse en Romeinse beschaving. Uit
dit onderzoek zal eerst blijken dat openbaar
heid van eigendom werkelijk een beginsel is.
Het is verrassend wanneer men in de klas
sieke oudheid al elementen, noties en werk
wijzen van ons eigen publiciteitssysteem
terug kan vinden. Verder zien we een lang
zame evolutie van irrationalisme naar rationa
lisme. De mensheid is in dit opzicht vergelijk
baar met een enkele mens die steeds leert.
Studie der geschiedenis is dan ook pedago
gisch waardevol (dit voor degenen die van
mening zijn dat uit historische artikelen wei
nig lering te trekken is), omdat ze een zich
ontwikkelend persoon dezelfde weg leert
gaan als de mensheid tastend en zoekend ge
gaan is. Inzicht in de historische dimensie zal
in het algemeen het beroepsniveau verhogen:
het is het voorrecht van adelborsten (toe
komstige officieren) dat ze leren varen op
driemasters; oliemannen daarentegen worden
slechts wegwijs gemaakt in een pasklaar ge
maakte wereld. Daarom: History makes man
wise.
