vaardiging de eigenschappen van de ver
schillende tekeningdragers (dus de originele
kaarten) van groot belang.
Het materiaal kan transparant zijn of niet
transparant, maatvast of niet maatvast, goed
of minder goed te betekenen, temperatuur-
gevoelig of niet, enz. Elk van deze eigen
schappen kan een bepaalde invloed hebben
op het 'tot stand komen van de gewenste
kopie.
Voor een overzicht van de tekeningdragers
moge hier worden volstaan met de verwij
zing naar een artikel betreffende dit onder
werp in ,,Geodesia", 3e jaargang nr. 5. Hier
in werden ook de inktsoorten behandeld.
Kopieermethoden
De volgende reproduktie-mogelijkheden zul
len worden behandeld:
1contactkopie
2. reflexkopie
3. astralonkopie
4. de reproduktie-camera
5. hoogdruk, diepdruk en vlakdruk
6. lichtdruk
7. zeefdruk
8. xerografie
De lichtgevoelige materialen
Alvorens de genoemde kopieermethoden te
behandelen is het wenselijk iets te vermelden
van de lichtgevoelige materialen.
Voorheen werd het materiaal door de repro-
graaf zelf van een lichtgevoelige laag voor
zien. Een voorbeeld hiervan is het z.g. natte
collodium procédé. Een glazen plaat wordt
begoten met collodium en vervolgens in een
bad van zilvernitraat gehangen. Na korte
tijd kan de plaat uit het bad worden gehaald
en moet deze nat in de camera worden ge
bruikt.
Dit procédé is dus niet geschikt voor behan
deling in het vacuümraam. Het wordt weinig
meer toegepast, daar al sedert jaren fotogra
fisch materiaal in de handel is, waarop reeds
een droge lichtgevoelige laag is aangebracht.
Als drager kan men hierbij papier, film of
glas verkrijgen.
Papier en film zijn in zeer vele soorten lever
baar. De keuze van het te gebruiken mate
riaal zal in het algemeen aan de vakman, de
reprograaf, moeten worden overgelaten. In
dien hem de wensen of eisen, gesteld aan de
fotografische kopie, worden kenbaar ge
maakt en hij tevens de kwaliteit van het ori
gineel kan beoordelen, zal hij ongetwijfeld
het voor het doel meest geëigende materiaal
gebruiken. Het zij echter nogmaals vermeld,
dat de beste resultaten worden verkregen
door overleg tussen kaartvervaardiger en re
prograaf vóór de aanvang van de teken
werkzaamheden. Filmmateriaal wordt in het
algemeen zowel glashelder als één- of twee
zijdig gematteerd geleverd. Indien nog op de
filmkopie moet worden getekend, verdient
het aanbeveling een gematteerde film te kie
zen.
Voor het fotokopiëren van „zwart-wit-kaar-
ten" (de meest voorkomende) gebruikt men
het orthochromatisch voor gekleurde te
keningen het panchromatisch materiaal.
In landmeetkundige kringen gaat de interes
se veelal uit naar de z.g. maatvaste filmmate
rialen. Deze zijn (in willekeurige volgorde):
1. ..Cronar" (Dupont: Animex N.V.,
Haarlem)
2. ,,Estar" (Kodak, 's-Gravenhage)
3. ,,P.K.„ (Agfa, Arnhem).
Ook Perutz (Winkler en Fallert Co, Am
sterdam) en Gevaert leveren een maatvaste
film.
Het gebruik van maatvast filmmateriaal is
belangrijk bij de volgende doeleinden:
1. Montage;
2. Indien aan de kopie betrouwbare ma
ten moeten worden ontleend;
3. In sommige gevallen bij de vervaardi
ging van z.g. deelcalques ten behoeve
van meerkleurendruk;
4. Wanneer een kaart op een andere
kaart moet worden „ingekopieerd" b.v.
wanneer een „lijnenkaart" en een
,,schriftkaart" samen op één kopie
moeten worden gebracht.
Het is mogelijk nog gewenst te vermelden
wat onder het begrip „montage" wordt ver
staan.
Montage betekent dat van twee of meer
kaarten één kopie wordt vervaardigd. Dit
kan al dan niet een kopie op andere schaal
zijn. Meestal zal de montage worden toege
past bij een kopie op verkleinde schaal. Als nu
b.v. van twee kaarten op schaal 1 1000 een
nieuwe tekening moet worden vervaardigd
op schaal 1 2500 wordt als volgt te werk
gegaan. Van de twee kaarten (getekend op
een maatvaste drager) worden op verkleinde
schaal film-negatieven vervaardigd. Deze
300
