MERCATOR
(1512-1594)
(naor aanleiding van een belangrijke
tentoonstelling)
84
prEKARD JOreMERJ
^Mercator^^
door W. Koopmans, oud-ambtenaar van bet Kadaster
Mercator naar een gravure van 1576 door H. Goltzius.
Eén passerpunt rust op magnetische Noordpool. De
eerste uitgave (1574) vindt men in atlas Mercator
1595 e. I.
Het is 450 jaar geleden, dat Gerard Kremer
werd geboren. Dat zijn roem nog doorklinkt,
ook buiten de grote kring van vakgenoten in
de uitgebreide zin van het woord, bewijst o.m.
het feit, dat het ,,Mercator-Festschrift', uit
gegeven in de serie Dttisburger Forschungen
als Band 6 door het Verlag fiir Wirtschaft
und Kultur, vrij spoedig was uitverkocht. Het
drukke bezoek aan de tentoonstellingen in
Duitsland en België, benevens aan die in het
Maritiem Museum Prins Hendrik te Rotter
dam, gewijd aan Mercator en zijn tijdgenoten,
onderstreepte de belangstelling voor zijn
oeuvre. De Belgische PTT gaf een postzegel
uit met de beeltenis van Mercator, de stad
Duisburg liet een gouden medaille slaan ter ge
legenheid van zijn 450e geboortedag. Er zijn
standbeelden opgericht te Rupelmonde, Brus
sel en Duisburg.
Wie was deze grote kartograaf, tegelijk in
strumentmaker, wiskundige en filosoof en
hoe verwierf hij zich een wereldnaam?
Diegenen onder u, die wel eens de weg van
Antwerpen naar Brussel zijn gegaan, kunnen
zich misschien nog herinneren dat zij bij Boom
over een brug reden, die hoog geslagen is
over een vrij druk bevaren rivier. Dat is de
Rupel, een zijarm van de Schelde. Een paar
kilometer verder ligt tegenover de mond van
dit riviertje het oude Vlaamse stadje Rupel
monde. Hier heeft de wieg gestaan van de
vader der Nederlandse kaartenmakers, Kre
mer, later algemeen Mercator genoemd
koopman, kramer). In de literatuur vin
den wij verschillende erenamen, als b.v. ,,le
prince des mathématiciens", ,,le chef des
géographes de son temps" of (bij zijn vak
genoot Ortelius in het latijn) „mathema'tico-
rum sui temporis facile Princeps", ook wel
,,de Ptolemaeus van zijn eeuw" en .door
luchtige aardklootmaker".
Gerard Mercator werd op 5 maart 1512,
's morgens 6 uur geboren in het huis van zijn
.grootoom", de pastoor Gisbert (de) Cre-
mer. Zijn moeder was daar toen op bezoek
uit haar woonoord Gangelt, gelegen in het
Duitse hertogdom Gulik.
Het huis lag in de wijk Schietacker, op een
perceel dat bij het kadaster is aangeduid met
nr. 198 c of 200 a. Het is in de oorlog ver
woest, moet echter gestaan hebben in de
buurt van het hospice van St. Jan" in de
Heuckelstraat of Kloosterstraat. Het gezin
van Mercators ouders bestond uit man,
vrouw en 6 kinderen. Zijn vader was in Gan
gelt schoenmaker.
De vroegere burgemeester van Duisburg,
Walter (us) Ghym(mius) heeft veel over
Mercator geschreven. Hij woonde naast hem
en was met hem bevriend. Verschillende van
de door deze biograaf vermelde meer intieme
bijzonderheden zouden afkomstig zijn van de
kinderen van Mercator. Ook de Duisburger
Kroniek heeft meermalen herinneringen aan
de (later) beroemde stadgenoot publiek ge-
