4. De Coradomat
In de „Coradomat" nemen de assen van het
kaartcoördinatenstelsel, de x- en y-as, geen
vaste positie in, men moet deze eerst fixeren
door aan een referentiepunt op het kaartblad
de corresponderende kaartcoördinaten toe te
voegen. Dit geschiedt na het blanco kaart
blad op de tekentafel van de coördinatograaf
te hebben vastgekleefd met maatvast plak
band en wel door het piquoir boven het refe
rentiepunt te dirigeren en de bijbehorende
x-y-coördinaten aan te slaan op het toetsen
bord van het instrument. De situatie is dan
bv. als in fig. 5 is aangegeven.
Hierin is tevens aangegeven, dat het piquoir 1
vast verbonden is aan een y-slede 2, die be
wogen wordt over een y-rail 3 door draaiing
van een „Spindel" (draaistang) 4. Dit geheel
is vast verbonden aan een x-slede 5 die be
wogen wordt over een x-rail 6 door draaiing
van de Spindel 7. De draaiing der Spindels
geschiedt met behulp van Servomotoren 8 en
9. Een bepaalde positie van het piquoir cor
respondeert met een bepaalde positie van
beide Spindels, welke wordt gekarakteriseerd
door bijbehorende positiebepalers 10 en 11,
opgebouwd als omwentelingstelwerken, hoe
wel zij geen getallen signaleren, maar wel
elektrische impulsen aan een aangebouwde
„telmachine" doorgeven.
Na het fixeren van de x- en y-as wordt de
ponsband met kaartcoördinaten, zoals zij ont
vangen wordt van de Zebra, aangebracht in
de invoer van de coördinatograaf. Na in
drukken van de startknop worden de eerste
x- en y-coördinaten „gelezen" d.w.z. eveneens
in elektrische „signalen" omgezet en doorge
geven aan de „telmachine". Hierin worden
a.h.w. de coördinaten volgens de momentane
stand van het piquoir vergeleken met die van
de ingelezen coördinaten van de ponsband.
De coördinatenverschillen worden berekend.
Met het ingebouwde elektronisch rekenappa-
raat behoeven dus alleen aftrekkingen te wor
den verricht. Al naar dit verschil positief of
negatief is, gaan nu de motoren aandrijf-
inrichtingen in werking stellen, die de Spin
dels rechtsom of linksom doen draaien, waar
door het piquoir gaat bewegen. De positie
bepalers seinen 70 keer per seconde de mo
mentane stand door aan de telmachine, waar
bij het hiervoor beschreven proces zich tel
kens herhaalt. Dit wordt voortgezet, totdat
een verschil 0 wordt bereikt, waarna de appa
ratuur stopt. Dan bevindt zich dus het piquoir
boven het gewenste punt en nu wordt dit
punt op het kaartblad geprikt, na een in de
ponsband gecodeerde instructie, waarna de
ponsband opschuift en een volgend punt
wordt ingelezen enz. Aldus verloopt de kaar-
tering met een snelheid van 8 a 10 punten per
minuut, afhankelijk van haar onderlinge af
stand.
5. Slotopmerkingen
De praktische ervaring der samenwerking
tussen Zebra en Coradomat bij de Meet
kundige Dienst van de Rijkswaterstaat be
treft het kaarteren van Decca patronen,
waarbij een algemene functionele betrekking
bestaat tussen de coördinaten der 'te kaar
teren punten, zodat de getalband heel wat
minder codering vereist.
Het hier behandelde onderwerp bevindt zich
echter nog in een proefstadium, maar heeft
een goede praktische ontwikkelingskans, die
reeds nu een publikatie van verschillende
aspecten verantwoord maakt. Dit artikel
vormt een inleiding tot de door de heer Hoos
te verzorgen, meer uitvoerige behandeling der
onderdelen, waar de landmeetkundige telkens
zijn bijdrage heeft te leveren.
In een I.T.C. Publication van de hand van
N. I. Levy: „Analytical Restitution of detail-
surveying for automatic coördinatographs"
wordt een algemeen programma voor de elek
tronische rekenmachine ontwikkeld. Na de
nodige ervaring zou kunnen blijken, dat
sommige onderdelen meer op de Nederlandse
landmeetkundige praktijk behoren te worden
afgestemd. Wanneer de methode geconsoli
deerd is, kan aan de resultaten nog eens een
artikel in Geodesia worden gewijd.
112
fig- 5
1
"tekenbafe/
Aaarbb/ac
