(2)
U
(3)
(4)
107
X XA -f- u cos y) -j- v sin y)
F Ya u sin y> v cos y>
of
Fs- Fa
y= Y* - j
I (JfB - ^a) 2 (Ffl - Ya)
Xb-Xa
^sTb-^a
I Xb XA)2 Yb - Ya)
Yb- Ya
I '(Xb-Xa)2 Yb Fa 2 I' XB- XA)~ -(Yb- Ya) 2
Het toepassen van de orthogonale meet
methode met AB als meetlijn verschaft on
middellijk de u en v van opgemeten detailpun
ten. De formules (3) schijnen dan te voeren
tot de RD-coördinaten der detailpunten.
Evenwel nog niet bevredigend, omdat de ge
meten afstand Z.,(C niet behoeft overeen te
stemmen met de uit de gegeven coördinaten
af te leiden afstand
AB
i {Xb-Xa 3 Yb- F.,
In dat geval zouden de formules 3 voor het
punt B met u o en v 1Ab leiden tot de
volgende foutieve uitkomsten:
Xb Xa
Yb Fa
XB-XA
AB
AB
I.
AB
Voor een sluitend geheel is het dus noodzake
lijk om Z4/J te vermenigvuldigen met de fac-
AB
tor X die ongeveer 1 zal zijn, indien
Lm
geen grove fout in de meting heeft plaats ge
had. Deze X is op te vatten als een systema
tische fout in de lengtemeting, zodat iedere
gemeten afstand met deze factor X moet wor
den vermenigvuldigd.
De toe te passen transformatieformules wor
den nu:
X— Xa P-» q-v
Y Ya q.u p.v
ABX/
met p X cos yi X
AB
en q X sin y) X
l AB
Fb-Fa.
AB
Xb-Xa
AB
Yb-Ya
Iab
Xb-Xa
l
AB
De transformatie van alle meetgetallen die be
trekking hebben op de kaartering van één
kaartblad brengt een omvangrijk rekenwerk
met zich mede. Iedere meetlijn immers geeft
aanleiding tot het opstellen van afzonderlijke
transformatieformules. Het kaarteren met be
hulp van een elektronische coördinatograaf
maakt het dan ook gewenst gebruik te maken
van een elektronische rekenmachine om deze
transformaties tot stand te brengen, vooral
ook omdat zo n rekenapparaat het resultaat
kan geven in de vorm van een ponsband,
waarop de besturing van de elektronische
coördinatograaf reageert.
3. De Zebra
Eerst een enkel woord over de elektronische
rekenmachine. Bij de Meetkundige Dienst van
de Rijkswaterstaat wordt gebruik gemaakt
van de „Zebra"' van het I.T.C. (fig. 3-a, b, c).
De werking dient wat nader te worden be
schouwd, speciaal voor wat betreft de trans
formatieberekening, zoals deze geabstraheerd
is in de formule (4)
Veronderstel eens een feilloze hoofdrekenaar,
die niet alleen alle elementaire rekenkundige
bewerkingen perfect kan uitvoeren, maar
tevens de in de gegeven formules besloten
zijnde opvolging van de afzonderlijke samen
stellende bewerkingen kan onthouden en daar
enboven in zijn geheugen kan prenten behalve
de getallen waaruit de constanten van deze
formules zullen worden afgeleid, bovendien de
getallen die achtereenvolgens als variabelen
moeten worden ingevoerd. Hij zou ons de
getransformeerde coördinaten als uitkomst
van zijn rekensommetje „uit het hoofd" kun
nen mededelen. Deze uitzonderlijk begaafde
rekenaar, in zich verenigende de capaciteiten
van geheugenkunstenaar en rekenwonder zou
systematisch te werk kunnen gaan op de hier
na te beschrijven wijze, welke analyse gele
genheid geeft meteen de parallel te trekken
voor de werkwijze van de „Zebra".
