165
perfecte uitvoeringsvorm kan dit instrument
ook de punten met lijnen verbinden en der
halve een getekende kaart produceren. Ook
zonder deze fase kan men met het digitale ter
reinmodel verder werken en een deel van de
taak van de ontwerper aan de rekenmachine
toevertrouwen. Het zij mij vergund dit te de
monstreren aan de hand van een voorbeeld,
ontleend aan de wegenbouw. De keuze van
dit voorbeeld berust op het feit dat hier de ge
schetste methode het verst is voortgeschreden
en in allerlei graden van perfectie reeds in
vele landen wordt toegepast. Het is te be
treuren dat het Nederlandse aandeel in deze
ontwikkeling zeer gering is geweest. Dit geeft
mij echter de vrijheid mijn voorbeeld samen te
stellen uit componenten van verschillende
oorsprong en u een werkwijze te schetsen die
weliswaar hypothetisch, doch tevens realiseer
baar is.
Het uitgangspunt hierbij is dat op grond van
bestaande kaarten of andere gegevens een
voorlopige as van de weg is vastgesteld. Van
dit traject worden vervolgens luchtfoto's ge
maakt, waaruit het digitale terreinmodel door
meting en berekening wordt verkregen. De
voorlopige as wordt aan dit model toegevoegd
door het berekenen van de lijnvergelijkingen
der rechtstanden en de overeenkomstige pa
rameters der cirkelbogen en overgangsbogen.
Aannemende dat een ruim arsenaal van
rekenprogramma's beschikbaar is, kan de
rekenautomaat nu onder meer worden ge
bruikt voor het bepalen van de gunstigste ver
ticale belijning van de as, rekening houdend
met de daarvoor ingevoerde grenzen voor
de hellingen en de stralen der verticale bogen.
Na het invoeren van de gegevens over het
geprojecteerde dwarsprofiel van de nieuwe
weg kan de rekenmachine ook het grondver
zet berekenen, benevens de wijzigingen hierin
als functie van een verplaatsing van de as in
horizontale richting. Hierna kan de ontwer
per het resultaat beoordelen en een beslissing
nemen omtrent het al of niet aanvaarden van
het voorlopige plan of omtrent de daaraan aan
te brengen wijzigingen. Aannemende dat een
definitief besluit is genomen kan de reken
machine verder gaan met het vaststellen van
coördinaten van alle punten van de weg, zoals
de bermen, de kantstroken, de verharding, de
grenzen enz. Van deze punten of een selectie
daarvan worden uitzetgegevens berekend ten
behoeve van de realisatie van het ontwerp op
het terrein. De rekenmachine kan eveneens
een schema ontwerpen voor het gunstigste
transport van grond of ander materiaal.' In
dien gewenst kan zelfs een tekenfilm worden
ontworpen, die toont hoe de weg zich in de
toekomst aan de gebruiker zal voordoen.
Dit schema is uiteraard verre van volledig en
gaat voorbij aan de vele moeilijkheden die met
de programmering van de aangegeven bere
keningen gepaard gaan. Het zal echter vol
doende zijn u te tonen dat in een dergelijk ge
val een zeer nauwe samenwerking tussen geo
deet en ontwerper noodzakelijk is en dat een
scheiding van beider arbeidsveld hierbij vrij
wel onmogelijk geworden is. Beiden verschaf
fen gegevens voor en ontlenen gegevens aan
eenzelfde rekenprogramma en de hantering
daarvan vereist dus een goed gedirigeerd
samenspel.
De praktijk toont dat het in de meeste geval
len de geodeet is die de verantwoordelijkheid
voor het rekenwerk draagt, daar hij hiervoor
zowel door zijn opleiding als in verband met
zijn werk dat hem regelmatig met grote hoe
veelheden rekenwerk confronteert, de meest
gerede partij is. Naast de geodeet en de ont
werper ziet men ook hier vaak de derde man
zich aandienen, in dit geval in de figuur van
een wiskundige of een programmeur. Deze
moet in staat zijn de door beide partners ge
stelde eisen te vertalen in instructies voor de
rekenmachine waarbij zowel aan de nodige
controles als aan voldoende flexibiliteit moet
worden gedacht.
De hier geschetste vorm van samenwerking
behoeft zich uiteraard niet te beperken tot
de wegenbouw, doch is eveneens op allerlei
andere terreinen denkbaar en uitvoerbaar. In
principe geldt dit voor ieder geval waar de
door de geodeet geleverde gegevens in een
volgende fase worden betrokken bij een be
rekening voor andere doeleinden.
Deze uitspraak krijgt een nog wijder perspec
tief als in de toekomst de gebruikelijke vorm
van de luchtfoto wordt vervangen door een op
band, draad of anderszins vastgelegde elek
tronische of magnetische registratie van door
licht of korte radiogolven overgebrachte in
formatie. Dat dit geen utopie is moge blijken
uit het feit dat ernstig wordt overwogen een
kaartering van het Zuidpoolgebied uit te voe
ren met behulp van radaropnamen. Zij hebben
in principe de eigenschap dat zij de plaats van
reflecterende voorwerpen vastleggen in pool
coördinaten ten opzichte van de standplaats
van de antenne. In deze vorm leent de infor
matie zich direct voor verdere verwerking in
een rekenautomaat. Een visuele voorstelling
in de vorm van een schermbeeld of een foto
