De historische
ontwikkeling
van de
indirecte afstand
meting
319
Voordracht gehouden op het
2e N.G.L.-congres te Arnhem
op 18 oktober 1963
door Prof. A. Kruidhof. Hoogleraar aan de
Landbouwhogeschool te Wageningen.
De geschiedenis is de spiegel van het heden
De historische ontwikkeling van wat dan ook
op deze aarde is niet iets dat gebeurd is en
daarmee voorbij, ,,Der Mohr hat seine Schul-
digkeit getan, der Mohr kann gehen"Neen.
Alle fasen van deze ontwikkeling zijn in het
heden nog aanwezig, zoals alle fasen van de
mensheidsontwikkeling op dit moment in onze
wereld aanwezig zijn.
Zo is dan ook het verhaal over de ontwikke
lingsgeschiedenis van de indirecte afstand
meting een spiegel die ik u voorhoud en
waarin u uzelf, dat is in dit geval uw wijze
van meten, zult herkennen. U zult daarmee
uw plaats in het heden kunnen aangeven op
de schaal der geschiedenis. Bijvoorbeeld, u
meet als een Egyptisch priester, een Romeins
agrimensor, een Middeleeuwse monnik, een
Hollandse kartograaf uit de 17e eeuw, een
Napoleontische topograaf, een landmeter uit
de vorige eeuw, een Nederlandse landmeter
van het Kadaster, een Zwitserse particuliere
landmeter, een landmeter van de Meetkundige
Dienst van de Rijkswaterstaat, en nu verlaat
ik even de vaste grond onder mijn voeten, u
meet als fotogrammeter of u volgt de satel
lieten om daaruit iets meer van onze aarde
te weten te komen dan wij met onze metingen
hier op aarde kunnen bereiken.
Mctrika en Dioptra
We zullen maar eenvoudig beginnen.
De landmeetkunde was in de aanvang een
dienst aan de landbouw. Zo dus ook in
Egypte. De overstroming van de Nijl vaagde
jaarlijks de gebruikelijke grenzen weg. Deze
werden door de priesters weer op het terrein
zichtbaar gemaakt. Daartoe was een aanmer
kelijke landmeetkundige kennis nodig, die on
getwijfeld op schrift is gesteld. Maar de oude
geschriften zijn verloren gegaan. Een neer
slag van deze kennis vinden we in een boek
dat Hezon van Alexandrië, die leefde van
284221 voor Christus, schreef: ..Metrika en
Dioptra" dat is dus: „Landmeetkunde en het
diopter"Diopter is: vizierinrichting. Met dit
diopter kan men willekeurige richtingen vast
leggen, maar vooral kan men er rechte hoeken
mee uitzetten.
Hij stelt een aantal problemen die met behulp
van dit instrument kunnen worden opgelost.
Zo bijvoorbeeld: Bepaal de breedte van een
rivier. Hier hebben we dus een voorbeeld van
indirecte afstandmeting, want een rivier is een
moeilijk te betreden terrein, waar dus directe
meting, zoal niet is uitgesloten, dan toch met
eenvoudige middelen minder gemakkelijk is te
verwezenlijken.
Uit de meting van de rechthoekszijden in de
