321
Hellende vizierlijn
H.
H
fig. 2
Hoe moest gehandeld worden als de vizierlijn
helde?
Door de baakaflezing met A cos2a (a is de
hellingshoek en A de vermenigvuldigconstan-
te) te vermenigvuldigen, kon de scheve lengte
tot de horizon worden gereduceerd. Maar wat
een werk. Waarom zou het instrument dit
domme werk niet zelf kunnen doen?
Sanguet
fig. 3
De fransman Sanguet construeert in 1865 een
contacttachymeter die op 't volgende principe
berust. In twee standen van de kijker wordt
een baakaflezing gedaan (fig. 3). Deze stan
den worden bepaald door de afstand a af te
lezen.
b is vaststaand en beknnd. Indien - 100
a
is L 100 h, dus de horizontale afstand tus-
baak en instrument.
Een aantal contacttachymeters werden vol-
Hammerdiagram
lig. 4
gens dit principe geconstrueerd, waarvan die
van Kern wel de bekendste is.
Een andere oplossing werd in 1898 aangege
ven door Hammer. Hij stelde voor in plaats
van vaste draden een curvendiagram aan te
brengen.
Dit diagram (fig. 4) draait met de kijker mee,
zodat bij een helling van de kijker, dat deel
van het diagram op de baak wordt geprojec
teerd waar de afstand tussen de curven gelijk
is aan a cos2a.
Op dit principe werden een aantal diagram-
tachymeters geconstrueerd, waarover anderen
u vandaag meer zullen vertellen.
Hiermede was de tachymeter zelfreducerend
geworden.
Differentiaal refractie
Intussen vervult een ander verschijnsel ons
met nieuwe zorg. Het viel op dat bij sommige
weersomstandigheden de nauwkeurigheid zeer
sterk verminderde.
Wanneer een afstand van 134 m een aantal
keren wordt gemeten door op verschillende
hoogten op de baak af te lezen, en er komen
verschillen voor van 1 m dan is dat wat veel.
Het was toen zonnig weer. Een herhaling van
de metingen op een druilerige dag gaf een
grootste verschil van 20 cm, wat verwacht
mocht worden. De fout moest dus in het weer
worden gezocht.
De luchtlagen tussen theodoliet en baak wer
den schuldig bevonden.
Door het verschil in brekingsindex van de bo
ven elkaar liggende luchtlagen zal de licht
weg die de laagste aflezing bewerkstelligt an
ders gekromd zijn als de bovenste lichtweg.
Het blijkt dat de kromming dicht bij de aarde
in het algemeen het sterkst is. Men heeft hier
te doen met differentiaal-refractie.
Wanneer men hoger op de baak richt wordt
de fout geringer, zodat men het voorschrift
moet opvolgen: richt steeds op een punt hoger
dan 1 meter van de grond.