Aandacht voor
Kaartenverzameling van de landmetersfamilie ADAN
49
enige plaats, hij ons geheel uit vrije wil op de
hoogte brenge, teneinde het publieke belang te
bevorderen. Vale.
Als informatie van de aardrijkskundige ken
nis van die tijd is deze Hondius-aardglobe-
kaart één van de meest waardevolle uit de
gehele periode.
Op de hemelglobe zijn alle sterren, door Tycho
Brahe met zorg en ijver waargenomen, voor
de wetenschapsman accuraat afgebeeld De
opdracht is gericht aan „de beroemdste lichten
van België, de fonteinen van wijsheid enz. van
de Academie van Leiden en Frankfurt
Zijn globe-paar van 1601 van nog kleinere af
metingen ca. 21 cm diameter is opge
dragen aan de meest doorluchtige heersers
Albert en Isabella.
(wordt vervolgd)
Door het Ministerie van O. K. en W. is uit
gegeven de beredeneerde catalogus van een
verzameling kaarten, afkomstig van de land-
metersfamilie Adan, bewerkt door P. Th. van
Herpen, oud-ambtenaar van de landmeet
kundige dienst en Drs. Elis. H. Korvezee. In
1954 is deze verzameling aangekocht door het
Rijksarchief van Noord-Brabant.
In de 18 bladzijden inleiding wordt het be
roep van landmeter in de 18e en 19e eeuw
(vóór de inlijving bij Frankrijk was het een
vrij beroep) en de voorgeschiedenis en begin
tijd van het Nederlandse kadaster uitvoerig
omschreven.
Van de gebroeders Petrus Josephus Adan
(1711 tot na 1770) en Henri Adan (1725
1795), van Johannes Baptiste (17601841),
zoon van H enri en Henricus (18001878
zoon van Joh. Baptiste, is door de zorgen van
hun nakomelingen vrij veel kaartmateriaal be
houden gebleven.
De Adans zijn afkomstig uit Geldenaken
(Belgisch Brabant). Petrus en Henri werden
respectievelijk in 1735 en 1745 door de Raad
van Brabant tot landmeter geadmitteerd. Van
Petrus is de laatst gedateerde kaart uit 1746,
hoewel hij in 1770 nog leefde. Men moet
echter aannemen dat er veel van hun particu
liere archieven verloren is gegaan: uit een
register van vermogen en inkomsten blijkt
namelijk, dat hij veel meer kaartwerk ver-
verzorgde dan hetgeen uit deze verzameling
bekend werd.
Petrus J. ligt te Wouw begraven.
]oh. Baptiste heeft 60 jaar de landmeterij be
oefend. Hij verrichtte dergelijke werkzaam
heden ook nog, toen hij burgemeester van
Wouw was. Er is van hem in de hierbedoelde
verzameling een akte van meting uit 1840 aan
wezig (hij was dus toen reeds 80 jaar oud).
Enkele jaren was hij als landmeter-verifica
teur werkzaam in dienst van de Hoofdcom
missie tot het werk van de Verponding. Vol
gens zijn instructie mocht hij daarbij geen
werkzaamheden voor anderen verrichten
zonder speciale toestemming. De bij dit werk
voorgeschreven meetketting was vijf Rijn
landse decimaalroeden lang; de kaartschaal
was vastgesteld op 10 R.r. op de halve Rijn
landse duim 1 2880)
Van zijn register van minuten is alleen dat
van 17891791 bewaard gebleven. Henri
Adan vond bij de instelling van Bewaringen
van het Kadaster (na afschaffing van de
dienst voor de oorspronkelijke metingen) een
plaats als landmeter van het Kadaster. Ook
van hem bestaat nog het minuutregister, waar
in alle door hem behandelde zaken zijn aan
getekend, beginnende met een meting van
7 december 1745, dus kort na zijn toelating als
geadmitteerd landmeter en eindigende 1773.
Henricus, de laatste landmeter uit dit geslacht
was landmeter le klasse van het Kadaster te
Bergen op Zoom sedert 1833. Later werd hij
bij de Provinciale Bewaring te 's-Hertogen-
bosch aangesteld. Toen dit kantoor in 1839
werd opgeheven, was zijn rang tot 1841 teke
naar. Hij maakte tot 1843 deel uit van de Ne
derlandse commissie van grensscheiding met
België. Nadat de provinciale bewaringen wer-
