247
door mensen die elkaar niet kennen en toch in
economische relatie met elkaar treden. Op
goede trouw kan men daarbij niet afgaan want
grondfraude (het zgn. stellionaat) zou dan aan
de orde van de dag zijn, bijv.: A verkoopt aan
B grond van C, D biedt zijn zwaar belaste
grond als vrij van hypotheek aan, belast grond
van E met een lening enz. Altijd lijdt hierdoor
iemand schade en wat schadelijk is voor de
bij is ook nadelig voor de zwerm. Om de maat
schappelijke vrede te bewaren heeft men dan
ook grondeigendom wel openbaar moeten
maken waarbij, om zowel derden als partijen
te beschermen, alle grondtransacties worden
geregistreerd. Teneinde te kunnen constateren
of een verkoper of hypotheeknemer het ver-
vreemdingsrecht heeft is er daarna een toe
gankelijke administratie nodig waaruit a la
minute blijkt wie de eigenaren zijn.
In ons B.W. zijn na elkaar een aantal artikelen
geplaatst die regelen hoe eigendom verkregen
wordt. Terzake van onroerend goed heeft de
wetgever nu de gelukkige gedachte gehad de
openbaarmaking te koppelen aan het ontstaan
van het recht zelf. Ons stelsel verzekert dus
de openbaarheid van de eigendom door als
sanctie op het nalaten van de overschrijving
het achterwege blijven van de levering te stel
len. Bij de overdracht staat het kadaster dus
niet apathisch tegenover het gebeuren, maar
neemt deel aan de handeling en voltooit haar.
Men kan dan ook stellen dat, zoals de eigen
dom van mijn huis enz. ontstaat door over
schrijving van de akte in de openbare regis
ters, zo ontstond de eigendom als instituut bij
de historische instelling van de openbaarheid
(de individuele ontwikkeling is een herhaling
van die van de soort)
Grondeigendom en kadaster zijn dan ook tege
lijk in de wereld gekomen en wanneer men
thans het kadaster afschaft wordt alle eigen
dom opzij gesteld. De eigendom zocht in zijn
désir d'etre naar een dergelijke expressie als
naar eigen voltooiing. Als een ik-analogon
komt de eigendom pas tot zichzelf door uit-
zichzelf te treden, zich voortbrengend, uitleg
gend, ontvouwend, wetend en zich verdubbe
lend teneinde ondubbelzinnig te worden.
De kadastrale heilsorde
Uit het voorgaande is gebleken dat het ka
daster geen kopie beoogt te geven van de be
staande eigendomsorde maar een nieuwe orde
wil scheppen. Het kadaster bevat" de eigen
dom dus niet zoals een herbarium gedroogde
planten bevat, maar zoals een bloem de knop
bevat.
Ongetwijfeld heeft iedere eigenaar in zijn be
wustzijn (scientia) een enigermate juiste
voorstelling van het goed dat hij bezit, maar
door de algemene opmeting worden de on
roerende goederen in een collectief bewustzijn
getild zodat er een geweten (conscientia) van
de grondrechten ontstaat. Het bewustzijn van
het steentje wordt zo verheven tot het bewust
zijn van het mozaïek.
Volgens de regel: nulle terre sans seigneur
zijn de eigendommen zo geschikt dat zij te
zamen de oppervlakte van ons land vormen.
Doordat in ons land vele mensen op een klein
grondgebied wonen zijn er miljoenen percelen
met een veelvoud aan grenzen en evenzovele
botsende belangen. De grens is het enige
roerende aan het onroerend goed. Zo ergens
is hier fraude mogelijk. Omdat het kadaster
rechten beschermt moet het ook de topogra
fische plaats localiseren waarbinnen die rech
ten gelden ofwel delimiteren. Dan pas wordt
het heilige recht van eigendom afgerond.
Sanctus (heilig) komt van sancire begren
zen; heilig maken betekent afzonderen. Ook
de grens krijgt deel aan het principe van open
baarheid door de aanwijzing op het terrein
aan overheidsdienaren. Onder de handen van
de landmeetkundige veranderen feiten in nor
men. Wat de partijen met de vinger aanwijzen
wordt door hem zodanig vastgelegd dat „men"
het voortaan kan waarnemen en de verklaring
,,Dit is mijn eigendom" wordt dan een juri
dische betrekking waarvan de boekhouding
van het kadaster de tijd-, de landmeetkundige
dienst de ruimtecoördinaten registreert. Deze
elaboratie van het rechtsfeit bewerkstelligt de
verhandelbaarheid (mobiliteit) van immobilia
en immobiliseert de van nature mobiele grens.
Omdat de levering constitutief is verhouden
de kadastrale kaarten zich niet tot de terreins
werkelijkheid als de geografie zich verhoudt
tot het landschap. Zij beogen geen descriptie
te geven maar een correctie, een vervolg. Zij
geven niet het zichtbare weer maar maken het
onzichtbare zichtbaar.
Ons onderwerp samenvattend kunnen we nu
zeggen dat de wet antwoord geeft op de vraag
Wat is eigendom? Publiciteit van aankomst-
titels is voorwaarde voor de wettigheid van de
grondeigendom en het kadaster beantwoordt
dus de vraag Wat is mijn eigendom? In dit
instituut vindt de confrontatie van particuliere
wil en overheid plaats. De objectieve wet en
subjectieve wil worden zo met elkaar verzoend
en ,,auf die Einheit der Allgemeinheit und Be-
sonderheit im Staate kommt Alles an" zegt
Hegel.
