62
de was weer te verwijderen en glad te strij
ken, of te wel tabula rasa maken).
Daar de Perzen geen papyrus meer konden
betrekken uit Egypte, ging men over tot het
vervaardigen van perkament uit de huiden
van kalveren, schapen en ezels. De beste
soort werd bereid uit de huid van ongeboren
lammeren in het stadje Pergamum waaraan
het perkament ook zijn naam dankt. Met het
oog op de materiaalbesparing schuurde men
wel teksten met puimsteen uit het perkament
waarna het opnieuw beschreven kon worden.
Het op deze wijze geradeerde perkament
heet palimpsest, en met behulp van fotografie
onder ultra violet licht is het mogelijk de ge
radeerde tekst weer zichtbaar te maken.
Ter vervanging van het dure perkament is
men gaan zoeken naar een andere schrift
drager welke dan ook werd gevonden in het
zgn. boomwolpapier'' waaraan men later
linnen toevoegde. Thans gebruikt men papier
dat voor het grootste gedeelte bestaat uit
houtslijp, lompen en plantaardige vezels met
een toegevoegde bepaalde .lijming". In China
penseelt men door de eeuwen heen op rijst
papier.
Tot de uitvinding van de stalen pen 1825)
schreef men met de ganzepen en voor uiter
mate fijn werk met de kraaiepen. Het ver
snijden van een veer tot pen was een kunst
op zichzelf. In de Gouden Eeuw was dit dan
ook een van de eisen welke gesteld werden
aan de onderwijzer. Tegenwoordig is er een
veelheid van pennen op de markt verkrijg
baar waarmee vrijwel alle schriftsoorten zijn
te vervaardigen.
Laten we besluiten met een uitspraak van de
beroemde Engelse schriftvernieuwer Edward
Johnston: De belangrijkste eisen van een
bruikbaar schrift zijn: Duidelijkheid, schoon
heid en karakter' Een uitspraak waaraan
voor onze landmeetkundige kringen de eisen
van doelmatigheid, zakelijkheid en reprodu
ceerbaarheid nog kunnen worden toegevoegd.
LANDMEETKUNDIG TEKENEN. Toe
passingen bij het Kadaster en inleidingen over
aanverwante onderwerpen door B. J. Lensen
en J. H. H. Bongaerts,
oud-leraar resp. leraar aan het Centraal Teken- en
Opleidingsbureau van het Kadaster te 's-Gravenhage.
Met 116 figuren en 28 modellen, waaronder 10 alfa
betten. Tweede, geheel herziene druk. N.V. Uitgeverij
„Argus", 's-Gravenhage. Prijs in linnen gebonden
24,50.
Over het toepassen van het landmeetkundig
tekenen voor de vervaardiging van terrein
kaarten van allerlei aard staat in ons land maar
weinig literatuur ter beschikking. Daarom des
te meer verdient het waardering dat de schrij
vers van bovengenoemd werk getracht hebben
in deze leemte te voorzien, door uit hun reeds
bestaand werkje „Wenken bij het kadastraal
tekenen" een handleiding voor het landmeet
kundig tekenen samen te stellen en in boek
vorm te doen verschijnen. Dat dit werk thans
een tweede druk mag beleven, pleit nog meer
voor het goede initiatief van de schrijvers. Het
feit dat deze nieuwe druk geheel herzien, en
met 36 bladzijden uitgebreid is, maakt het ver
vangen van de beduimelde, vaak versleten
exemplaren in algemene en particuliere biblio
theken des te aantrekkelijker.
Zoals ook reeds uit de ondertitel Toepas
singen bij het Kadaster is op te maken,
heeft de schrijvers bij de behandeling van de
stof steeds het vervaardigen van de kadastrale
kaart voor ogen gestaan. De kadastrale kaart
neemt in de categorie terreinkaarten op grote
schaal een speciale plaats in. Veel van hetgeen
behandeld is, in het bijzonder datgene wat de
techniek van het vervaardigen betreft, is fun
damenteel en daarom ook van belang bij het
vervaardigen van niet-kadastrale terrein
kaarten.
De inhoudsopgave vermeldt 117 bladzijden
kaarttekenen in de kadastrale praktijk, 11
bladzijden bijwerken en vernieuwen van ka
dastrale plans, 3 bladzijden onderhoud van
tekengereedschap, en dan 108 bladzijden aan
verwante onderwerpen als het kadaster, de
Topografische kaart, de ruilverkaveling, de
mechanische reproduktie, e.a.
Omtrent toepassingen in de tekentechniek
zullen altijd wel kleine meningsverschillen
blijven bestaan. Veel is immers afhankelijk van
de vaardigheid van de betrokken tekenaar en
van de richting waarin deze vaardigheid ont
wikkeld is. In tegenstelling tot de schrijvers
zullen anderen juist nalaten om het gebruik
