Willem Janszn. Blaeu
1571-1638 (II)
(de oudste van een beroemde
Nederlandse kartografen-familie)
65
door W. Koopmans, oud-ambtenaar van het
kadaster.
W. J. Blaeu
Losse kaarten
Behalve de zeekaarten heeft W.J.B. ver
scheidene losse kaarten uitgegeven. (In
Wieder's catalogus van separaat uitgegeven
kaarten zijn een 50-tal genoemd.) Voor de
periode 1600-1630 waren zulke losse stuk
ken karakteristiek. Als voorbeelden noemen
wij: Hollandia 1604 (41,5 x 56,5 cm) in de
U.B. te Amsterdam en Hollandia 1609
37 x 38 cm in het Geogr. Instituut te Utrecht;
wereldkaart 1618 (99 x 190 cm) in het Mari
tiem Museum te Rotterdam enz.
Momenteel bestaan ook nog verscheidene ko
pieën van Willem Blaeu-kaarten (op som
mige is zelfs de naam uitgeslepen). Enkele
voorbeelden: Nova et accurata totius orbis
terrarum tabula (in de U.B. te Leiden),
West-Indië-paskaart op perkament door A.
Jacobszn, oorspronkelijke tekening van 1628,
in het Scheepv. Museum, de West-Indië-pas-
kaart op wassende graden door Pieter Goos,
oorspronkelijke tekening van 1628, in de bibl.
K.N.A.G. te Amsterdam.
Globes
Over de sphaerae schrijft Philips van Laus-
bergen op 26 mei 1629 in de ,,Bedenckingen
op den dagelijckschen en de jaerlijckschenloop
van den Aerdtkloot" dat „na de meeninge
van Nic. Copernicus de universele sphaera
van de seer vermaerde Willem Janszn Blaeu
seer konstelijck ghemaeckt zijn".
Baudet zegt in 1871 dat het hem niet is ge
lukt, in Nederland meer dan twee stel globes
van Blaeu te vinden. Hij wist natuurlijk, dat
er vele andere zijn vervaardigd. In elk geval
kregen wij in 1963 een groot formaat hemel
globe van zijn hand terug. Die staat nu veilig
in het Geografisch Instituut te Utrecht.
Waarschijnlijk moet men dit fraaie exem
plaar ongeveer dateren in 1640. Het kan zijn,
dat niet Willem Blaeu er de laatste hand aan
gelegd heeft; hij overleed in 1638.
Amerika bezit ook een globe van dit 67 cm-
formaat, van 1617. De overige ons be
kende zijn gedateerd 1622, het Utrechtse
exemplaar uitgezonderd. Dan bezit Antwer
pen één van de 67 cm-globes uit 1640, vol
gens Génard ,,1'unique exemplaire connu des
globes, pourvues d un méridien en cuivre,
d'un horizon et d'une boussole, un des magni-
fiques travaux de Blaeu (zij is wel niet zo
kolossaal als die in hetzelfde stadsmuseum,
welke in 1880 werd vervaardigd voor de na
tionale tentoonstelling, maar voor de geïn
teresseerden zeker kostbaarder). Het Scheep
vaartmuseum toont ons nog verschillende
