In fig. 21 is nog verduidelijkt hoe
de stijl ten opzichte van het ver
ticale vlak V1 wordt aangebracht.
Men berekent daarvoor eerst de
afstanden AE l sin tp
298.1 mm, EK I cos rp cos a
24,3 mm en KB cos <p sin a
231.2 mm. Vervolgens construeert
men in V+ de rechthoekige drie
hoek AEK {AE verticaal). Ten
slotte richt men loodrecht op V1
en met de zijde AK (299,1 mm) in
de rechthoekige driehoek AKB
op.
Daar het instrument tegen de
muur moet worden aangebracht
waarvoor het is berekend kan er,
en dit in tegenstelling met de hori
zontale zonnewijzer, nauwelijks
sprake zijn van een goede opstel
ling van het apparaat. Men moet
dus wel zeker zijn van de waarde
van u, de hoek die de richting van
de muur met het zuiden maakt. Is
deze onjuist dan is de hele zonne
wijzer fout. Een geringe afwijking
in de bepaling van u kan men nog wel corri
geren door de cijferplaat met de daarop ge
monteerde stijl met een paar klosjes iets ge
rend ten opzichte van de muur aan te bren
gen. Deze gering moet men proefondervinde
lijk bepalen op de wijze zoals is beschreven bij
de opstelling van de equatoriale zonnewijzer
en de horizontale zonnewijzer.
In fig. 22 is een voorbeeld van een aflezing
aangegeven. Het is 12u43m 4m 12u47m
MET op 5 februari of 12u43m 26m
12u17m op 6 november. Op beide dagen be
draagt, volgens de aangebrachte (5-becijfe-
ring, de declinatie van de zon 16°. De tijd
vereffening op beide dagen is respect. +14
minuten en 16 minuten. Wijst de schaduw
op 1 mei 15 uur aan dan is het 14u57m MET.
Omdat de tijdvereffeningskromme er een we
zenlijk onderdeel van vormt is het hierboven
behandelde type van verticale zonnewijzer het
fraaiste dat ik ken, mede door zijn esthetische
vorm. Wonderlijk genoeg is het zeer weinig
bekend en ook in het boekje Zonnewijzers
door P. Terpstra (Groningen 1953) wordt
het niet genoemd. Het bestaan ervan heb ik
ontdekt uit lit. [8] waar op blz. 101 een reeds
uit 1836 daterende zonnewijzer van deze
soort staat afgebeeld. Ze is aangebracht
tegen de zuidmuur van de Nederlands Her
vormde kerk in Enschede. wordt vervolgd)
